Црна Гора, Албанија, Украина и Молдавија постигнаа значителен напредок на својот пат кон ЕУ во изминатата година, додека другите земји-кандидатки ќе мора да инвестираат повеќе, изјави денес комесарката за проширување Марта Кос.
„Значителниот напредок постигнат досега од Црна Гора, Албанија, Молдавија и Украина на патот кон ЕУ покажува дека реформите се исплатуваат. Ова треба да послужи како силна мотивација за сите земји вклучени во процесот“, рече Кос, презентирајќи извештај за напредокот на земјите-кандидатки и потенцијалните кандидатки во комитетот за надворешна политика на Европскиот парламент.
Кос истакна дека проширувањето на Европската Унија би можело да стане реална можност со оглед на забрзаното темпо на конвергенција на некои земји. За да се случи проширувањето, потребно е земјите-кандидатки да се подготват за преземање на одговорностите што ги подразбира членството, а од друга страна, Европската Унија мора да се подготви за проширување, додаде Кос.
Црна Гора постигна најголем напредок
Европската Унија последен пат се прошири пред 12,5 години со пристапувањето на Хрватска, што е најдолгиот период без проширување. Сепак, проширувањето доби нов импулс по агресијата на Русија врз Украина, кога тоа стана еден од геостратешките приоритети на ЕУ.
Земјите што се стремат кон членство во ЕУ се во различни фази од процесот на приближување и хармонизација. Црна Гора отиде најдалеку, со сите поглавја отворени, од кои седум се привремено затворени. Целта на Подгорица е да ги затвори сите преостанати поглавја до крајот на следната година, а има поддршка и од Европската комисија, која исто така истакнува дека ова е исклучително тешка и напорна задача.
Кос нагласи дека следната година ќе биде „момент на вистината“ за сите земји-кандидатки, особено за оние со амбициозни планови за завршување на преговорите. Таа најави дека Комисијата ќе подготви нацрт-финансиски план за проширување доколку Црна Гора го задржи темпото на напредок во подготовките за членство во ЕУ.
БиХ напредува со тешкотии
Потоа доаѓа Албанија, која стана новата „ѕвезда“ на процесот на проширување. Тирана отвори пет од шест преговарачки кластери од октомври 2024 година до денес и има само уште еден да отвори. Декларираната цел на Албанија е да ги затвори сите преговарачки поглавја до крајот на 2027 година.
Босна и Херцеговина се бори да постигне напредок во европската интеграција поради внатрешни проблеми. Во март 2024 година, ЕУ одлучи да отвори преговори за пристапување, но овие преговори можат да започнат дури откако БиХ ќе го постигне потребното ниво на усогласеност со критериумите за членство.
Сега постои можност овие преговори конечно да започнат до крајот на оваа година, под услов властите на БиХ брзо да го завршат усвојувањето на два закона, за Високиот судски и обвинителски совет и за Судот на БиХ, и да изберат главен преговарач.
Кос го повика Белград да забрза
Србија ги започна преговорите во 2014 година и во изминатите 11 години преговори отвори само 22 поглавја, од кои две се затворени. Во последните речиси четири години, Србија не постигна никаков напредок во преговорите, последниот кластер беше отворен во декември 2021 година.
Србија е единствената земја-кандидат која не е усогласена со надворешната и безбедносна политика на ЕУ кога станува збор за односите со Русија.
„Во Србија, властите продолжуваат да го прогласуваат членството во ЕУ за своја стратешка цел, но вистинското темпо на спроведување на реформите значително се забави. Србија треба да спроведе веродостојни реформи во сите области, а најважно во областа на фундаменталните принципи“, рече Кос, повикувајќи го Белград да го забрза усогласувањето со европската надворешна политика.
Украина и Молдавија се блокирани од Унгарија
„Од Србија се очекува да го надмине застојот во областа на правдата и основните права и итно да го поправи падот на слободата на изразување, како и да обезбеди напредок во однос на изборната рамка“, рече комесарот.
Северна Македонија е сè уште блокирана од соседна Бугарија, додека Косово е во најтешка ситуација бидејќи пет земји-членки на ЕУ не ја признаваат независноста на најмладата европска држава. Меѓу кандидатите во Источна Европа, Грузија се смета за изгубена за европска интеграција поради политиките на владејачката проруска партија „Грузиски сон“.
Со Украина и Молдавија, аналитичкиот преглед на законодавството, таканаречениот „скрининг“, што е предуслов за отворање на преговарачки кластери. Комисијата смета дека двете земји ги исполниле сите критериуми за отворање на првото преговарачко поглавје, но за ова нема политички предуслови поради противењето на Унгарија. За неколку недели, Европската комисија ќе објави документ во кој ќе презентира идеи за тоа како да се подготви ЕУ за идните проширувања.
