Новооткриената вселенска карпа има само 1,3 отсто шанси да удри во Земјата, но се смета за значајна закана за нашата планета. Иако звучи како сценарио за холивудски филм, астрономите нагласуваат дека нема причина за грижа.
Додека Земјата орбитира околу Сонцето, таа постојано наидува на прашина и разни помали вселенски тела, кои не го преживуваат минувањето низ атмосферата и безбедно согоруваат во неа.
Поголемиот дел од објектите со кои се среќава Земјата се премногу мали за да предизвикаат какви било проблеми, поради што ударите од големите објекти кои претставуваат закана за животот се многу ретки.
Најпознатиот удар се случил пред 66 милиони години кога џиновска вселенска карпа, со дијаметар од најмалку 10 километри, удрила во Земјата и предизвикала масовно исчезнување кое збришало три четвртини од живите видови на планетата. Исто така, постојат теории дека уште еден астероид удрил во Земјата во тој период.
Ударите од толку големи објекти се исклучително ретки, а сегашните проценки се дека астероидите, како „убиецот на диносаурусите“, ја погодуваат нашата планета еднаш на секои 50 милиони години.
Последниот удар на ниво што можеше да предизвика голема локализирана штета се случи во ретко населена област во близина на реката Подкамена Тунгуска на 30 јуни 1908 година. Кога истражувачите стигнале до местото на експлозијата, пронашле изгорена и израмнета шума.
Додека продолжиле да го истражуваат правецот на епицентарот на експлозијата, откриле дрвја кои паднале на иста страна од ударот.
Експлозијата во Тунгуска оштети површина од 2.200 квадратни километри. За среќа, во многу оддалечен дел на Сибир, се верува дека загинале само три лица.
Проценките за зачестеноста на таквите големи удари значително се разликуваат – од 100 до 10.000 години.
Последната блиска средба со објект од вселената која привлече поголемо внимание се случи на 15 февруари 2013 година, кога мал астероид (најверојатно со дијаметар од околу 18 метри) детонираше во близина на рускиот град Челјабинск.
Ударот, на надморска височина од околу 30 километри, предизвика силна воздушна експлозија и извонреден сјај. Имаше оштетувања на згради, скршени прозорци, а речиси 1.500 луѓе беа повредени, но никој посериозно.
Иако немаше трајна штета, настанот во Чељабинск послужи како добар потсетник дека Земјата е една од целите во овој дел од Сончевиот систем и дека сигурно нема да биде последен пат да се случи вакво нешто. Прашањето е само кога.
И тоа нè носи до астероидот 2024 YR4.
Мали шанси за удар, но мора да се биде внимателен
Повеќе од еден месец, астрофизичарите внимателно го следат 2024 YR4 откако помина релативно блиску до Земјата, а сега се повлекува во подлабокиот дел на Сончевиот систем. До април ќе исчезне од погледот дури и од најмоќните телескопи на нашата планета.
Досегашните набљудувања овозможија да се процени неговата идна траекторија додека ја завршува својата орбита околу Сонцето. Резултатот од овие пресметки е дека на 22 декември ќе помине многу блиску до нашата планета, па дури и може да се судри со неа.
Во моментов, најдобрите научни модели на движењето на астероидот имаат варијација од околу 100.000 километри во однос на позицијата во која ќе биде во моментот кога е најблиску до Земјата.
Пресметката е дека има 1,3 проценти или 1 од 77 шанси астероидот да удри во Земјата.
Кога ќе знаеме со сигурност?
Со секое ново набљудување на 2024 YR4, знаењето на астрономите за неговата орбита е делумно подобрено, поради што веројатноста ќе се промени со текот на времето. Астрономите ќе можат да го набљудуваат уште неколку месеци, па се надеваат дека ќе имаат попрецизна пресметка и проценка што ќе се случи на 20 декември 2032 година.
Сепак, и тогаш веројатно нема да може да биде сигурно дека сме надвор од опасност.
За среќа, тој повторно ќе помине покрај Земјата во декември 2028 година, на растојание од околу осум милиони километри. Астрономите тогаш ќе бидат подготвени да извршат бројни набљудувања и анализи, кои ќе помогнат да се разберат големината, обликот и потенцијалната траекторија на 2024 YR4.
На крајот на тој премин со сигурност ќе се знае дали ќе има судир во 2032 година. Подеднакво важно, доколку дојде до судир, најверојатно ќе биде позната локацијата на Земјата каде што ќе падне – во радиус од неколку десетици километри.
Колку големо ќе биде потенцијалното влијание?
Во моментов, точната големина на 2024 YR4 е непозната. Дури и преку најголемите телескопи на Земјата, тоа е само мала точка на небото. Затоа, астрономите мора да ја проценат неговата големина врз основа на осветленоста.
Врз основа на тоа колку светлина рефлектира, сегашните проценки се дека е со дијаметар помеѓу 40 и 100 метри.
Што значи ова за потенцијално влијание? Големината не е единствениот фактор. Тоа ќе зависи и од составот на астероидот.
Најверојатно се работи за куп вселенски отпад, а ако е така тогаш ударот ќе биде многу сличен на експлозијата во Тунгуска.
Астероидот би се распаднал и би експлодирал во атмосферата, а последователниот потрес би ја погодил површината. Експлозијата во Тунгуска беше „убиец на градот“, израмнувајќи ја шумската област колку еден голем град.
Помалку веројатно сценарио е дека астероидот е направен од метал. Врз основа на неговата орбита околу Сонцето, ова изгледа помалку веројатно, но не може да се исклучи.
Во тој случај, астероидот би се пробил низ атмосферата и би удрил во површината на Земјата. Ако удри во земјата, ќе ископа огромен кратер, со дијаметар од околу километар и длабочина од неколку стотици метри – нешто слично на кратерот на метеорот во Аризона.
Повторно, локализираната штета би била огромна, но ударот нема да има пошироки последици за Земјата.
