Според Светската здравствена организација (СЗО), загадувањето на воздухот е една од најголемите закани по здравјето на луѓето — не само во сиромашните, туку и во средните и високоразвиените земји. Во 2019 година, дури 99% од светската популација живеела во средини кои не го исполнуваат препорачаниот стандард за квалитет на воздухот. Според Извештајот за состојбата на глобалниот воздух 2024, загадувањето било одговорно за 8,1 милиони смртни случаи во 2021 година и претставува втор најголем фактор на ризик за смрт, вклучително и кај деца под пет години.
Најновиот извештај за квалитет на воздухот од швајцарската технолошка компанија IQAir рангира кои главни градови се најзагадени, а кои имаат најчист воздух, користејќи PM2.5 податоци од 8.954 градови во 138 земји, региони и територии. Податоците се собрани од над 40.000 мониторинг станици управувани од владини тела, училишта, па дури и обични граѓани.
PM2.5 претставува ситна честичка прашина со големина од околу 3% од човечко влакно, доволно мала за да навлезе во белите дробови и дури во крвотокот. Тоа може да предизвика срцеви и респираторни болести, како мозочен удар, рак на белите дробови и хронична опструктивна белодробна болест (ХОББ).
СЗО го поставува безбедното ниво на PM2.5 на максимум 5.0 µg/m³ (микрограми на кубен метар). Многу региони во светот го надминуваат овој праг повеќекратно. Во 2024 година, само 12 држави и региони се под тој лимит — главно од Латинска Америка, Карибите и Океанија — меѓу нив Бахамите, Бермуди, Француска Полинезија, Американски Девствени Острови и Порторико.
Најзагадена држава во 2024 година е Чад, потоа следуваат Бангладеш, Пакистан, ДР Конго и Индија. Недостасуваат податоци за некои држави како Иран, Авганистан и Буркина Фасо.
Најзагадени главни градови во светот според PM2.5 концентрација:
- Нови Делхи, Индија – 91.8 µg/m³
- Нџамена, Чад – 91.6 µg/m³
- Дака, Бангладеш – 78.0 µg/m³
- Киншаса, ДР Конго – 58.2 µg/m³
- Исламабад, Пакистан – 52.4 µg/m³
- Душанбе, Таџикистан – 46.3 µg/m³
- Ханој, Виетнам – 45.4 µg/m³
- Катманду, Непал – 45.1 µg/m³
- Абуџа, Нигерија – 42.2 µg/m³
- Џакарта, Индонезија – 41.7 µg/m³
Во некои од овие градови, загадувањето е повеќе од 15 пати повисоко од границата на СЗО, што сериозно го намалува животниот век. Во Индија, на пример, загадениот воздух го скратува животниот век за просечно 5.2 години.
Најчисти главни градови во светот:
- Насау, Бахами – 2.3 µg/m³
- Сан Хуан, Порторико – 2.6 µg/m³
- Папеете, Француска Полинезија – 2.8 µg/m³
- Бриџтаун, Барбадос – 3.1 µg/m³
- Рејкјавик, Исланд – 3.8 µg/m³
- Канбера, Австралија – 3.9 µg/m³
- Велингтон, Нов Зеланд – 4.3 µg/m³
- Талин, Естонија – 4.3 µg/m³
- Бразилија, Бразил – 5.2 µg/m³
- Стокхолм, Шведска – 5.3 µg/m³
Само 17% од сите градови во светот ги исполнуваат стандардите на СЗО. За оние кои сакаат да патуваат, оваа листа е корисен водич за избор на дестинации со почист воздух. Извештајот покажува колку е важно следењето и разбирањето на квалитетот на воздухот за јавноста и политиките за здравје и животна средина.
