„Кога ќе ме заборавите, прочитајте ме гласно“ – 91 година од раѓањето на Петре М. Андреевски
Поминаа 91 година откако се роди човекот што ѝ даде глас на тишината, лик на болката и достоинство на селанецот. Петре М. Андреевски, поетот, раскажувачот, драмскиот глас, останува темелна точка на македонската литература. Во него не зборува само поетот, туку и народот, историјата, болката и вечната потрага по слобода. Зборот кај него не е украс– тој е оружје, молитва, сведоштво.
„„На селаните, среќата им е променлива, а несреќата постојана“. – ќе напише тој, не само како автор, туку како чувар на идентитетот. Тие неколку зборови од „Пиреј“ денес се дел од колективната меморија, врежани на срце како химна.
Поетот што не се криеше од болката
Петре не ја милуваше празната убавина. Неговите зборови сечат, но и лекуваат. Неговата поезија, особено во збирката „Дениција“, е мрачна, но длабоко човечка. Таа ги враќа предците, тажи по мајката, по син кој не се вратил, по љубов невозвратена или возвратена.
„Ништо не е повидливо и ништо не е поприсутно од твоето отсуство“. – Дениција
Во „Последните селани“, романот кој ја открива длабоката рана што модерното време ѝ ја задава на традицијата, Андреевски поставува прашања што немаат лесен одговор. Тој не жали за минатото, туку за загубеното достоинство.
„Колку повеќе знаеш, толку повеќе ќе страдаш!“
За него зборуваа со восхит и стравопочит
„Петре пишуваше како да му диктираше тишината на земјата. Неговата поезија те тера да го слушаш сопствениот чекор“, рече еднаш Богомил Ѓузел.
Славој Жижек го нарече „песник кој знае дека смртта не е крај, туку доказ за животот што навистина значел нешто“.
А за Влада Урошевиќ, тој беше „човек што зборува со сенки, но тие сенки се позапаметени од светлината“.
Родот, земјата и зборот – неговата света тројца
Во својата поезија, Петре ја разградува и повторно ја создава Македонија. Не онаа на картата, туку онаа што живее во коските и тагите на народот.
„Животот е една голема угорница, а уште поголема удолница по која трчаме. Цел живот трчаме за да го откриеме нејзиниот крај, нејзиниот газер, кај што ќе заврши и нашето талкање. Нашето постојано паѓање“.
Со зборот како чекан, тој искова култура што не се подвиткува пред заборавот. Делата на Петре се постојано живи: во училишните книги, во театри, во документарци, но пред сè – во нас.
Тој ни остави повеќе од песни – ни остави јазик со кој болката може да зборува
91 година од неговото раѓање е потсетник дека имало време кога книжевноста не беше тренд, туку потреба. Кога поетите не се продаваа, туку сонуваа за правда. Петре М. Андреевски не нè научи само да пишуваме. Не нè научи само да читаме. Нè научи да чувствуваме со зборот.
„Останало животворната вистина да ја откриеме откако ќе сфатиме дека не можеме да живееме оддалечени од некого, без кого не можеме“.
