Каква иднина ги чека Асад и неговото семејство?

Пред Асад да ја преземе функцијата во 2000 година, неговиот покоен татко Хафез беше претседател три децении.

Сега, кога бунтовниците предводени од исламистичката милитантна група Хајат Тахрир-ал Шам (ХТС) формираат преодна влада, иднината на соборениот претседател, неговата сопруга и нивните три деца е неизвесна.

Тие сега се во Русија, каде што им е понудено азил, но што ги чека?

Зошто Асад побегна во Русија?

Русија беше верен сојузник на Асад за време на граѓанската војна во Сирија и има две клучни воени бази во блискоисточната земја.

Во 2015 година, Русија започна воздушна кампања за поддршка на Асад што го сврте бранот на војната во корист на владата.

Набљудувачката група со седиште во Велика Британија објави дека повеќе од 21.000 луѓе, вклучително и 8.700 цивили, биле убиени во руските воени операции во следните девет години.

Меѓутоа, изморена од војната во Украина, Русија или не сакаше или не можеше да ѝ помогне на владата на Асад да ја запре молскавична офанзива на бунтовниците откако таа започна кон крајот на ноември.

Неколку часа откако бунтовничките сили ја презедоа контролата врз Дамаск, руските државни медиуми објавија дека Асад и неговото семејство пристигнале во Москва и дека ќе добијат азил поради „хуманитарни причини“.

Но, кога во понеделникот новинарите го прашаа портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, за тоа каде се наоѓа Асад и барањето за азил, тој рече: „Немам што да ви кажам… во моментов. Се разбира, таква одлука [за давање азил] не може да се донесе без шефот на државата. Тоа е негова одлука“.

Врските на Асад со Русија, поточно со Москва, се добро документирани.

Истрагата на „Фајненшл тајмс“ од 2019 година покажа дека поширокото семејство на Асад купило најмалку 18 луксузни станови во руската престолнина, во обид да задржи десетици милиони долари надвор од Сирија за време на граѓанската војна.

Во меѓувреме, најстариот син на Асад, Хафез, е докторант во градот – а локалниот весник само минатата недела објави за докторската дисертација на 22-годишниот Сириец.

Среде хаосот, руската државна телевизија објави дека официјални лица во Москва разговараат со „сириската вооружена опозиција“ за обезбедување на руските бази и дипломатски мисии.

Кои се сопругата и децата на Асад?

Асад е оженет со британско-сириска државјанка, Асма, која е родена и израсната во западен Лондон од сириски родители.

Таа посетувала училиште и универзитет во Лондон пред да стане инвестициски банкар.

Асма се преселила во Сирија во 2000 година и се омажила за Асад околу времето кога тој го наследил својот татко како претседател.

Д-р Несрин Алрефаи, соработник на Лондонската школа за економија и политички науки (LSE), изјави за BBC News дека Асма „има британски пасош, па затоа може да се врати во ОК“ наместо да остане во Русија.

„Сепак, САД воведоа санкции за нејзиниот татко, д-р Фаваз ал-Ахрас, за кој исто така се наведува дека е во Русија“, рече таа – сугерирајќи дека Асма можеби ќе сака да остане во Москва засега.

Во извештајот на „Мејл онлајн“, соседите се цитирани дека таткото на Асма, кардиолог, и мајката Сахар, пензионирана дипломатка, сакале да бидат во Москва за да ги „утешат“ нивната ќерка и зет.

Асад и неговата сопруга имаат три деца: Хафез, Зеин и Карим.

Во извештајот на американскиот Стејт департмент до Конгресот од 2022 година се вели дека нетото богатство на поширокото семејство Асад е помеѓу 1 милијарда долари  и 2 милијарди долари – иако се истакнува дека е тешко да се процени бидејќи „се верува дека нивните средства се шират надвор и се скриени во бројни сметки, портфолија со недвижнини, корпорации и офшор даночни раеви“.

Според извештајот, Башар и Асма одржувале „блиски покровителски односи со најголемите економски играчи во Сирија, користејќи ги нивните компании за перење пари од незаконски активности и испраќање средства на режимот“.

Исто така, се вели дека Асма имала „влијание врз економскиот комитет кој управува со тековната економска криза во Сирија“ – и дека донела клучни одлуки за сириските „субвенции за храна и гориво, трговија и валутни прашања“.

Таа, исто така, изврши влијание врз Сирискиот труст за развој, преку кој беше канализирана најголемата странска помош за реконструкција во областите под контрола на режимот.

Во 2020 година, тогашниот државен секретар Мајк Помпео тврдеше дека Асма „станала еден од најозлогласените воени профитери во Сирија“ со помош на нејзиниот сопруг и нејзиното семејство.

Друг висок функционер на администрацијата на Трамп ја опиша како „деловна глава на семејството“ и „олигарх“ кој се натпреварувал со братучедот на Башар, Рами Махлуф.

Тој е еден од најбогатите луѓе во Сирија, а семејниот раздор стана јавна тема откако објави видеа на социјалните мрежи во кои се жали на неговиот третман.

Може ли Асад да се соочи со кривично гонење?

По падот на династијата Асад, генералниот секретар на Амнести интернешенел Ањес Каламар рече дека Сиријците биле изложени на, како што рече, „застрашувачки каталог на прекршувања на човековите права што предизвика нераскажани човечки страдања во огромни размери“.

Ова вклучува „напади со хемиско оружје, барел бомби и други воени злосторства, како и убиства, тортура, присилно исчезнување и истребување кои се еднакви на злосторства против човештвото“.

Таа ја повика меѓународната заедница да се погрижи луѓето осомничени за кршење на меѓународното право и други сериозни прекршувања на човековите права да бидат истражени и кривично гонети за нивните злосторства.

Во вторникот, лидерот на исламистичките бунтовници во Сирија рече дека ќе бидат именувани и казнети кој било од високите функционери на соборениот режим за кои ќе се утврди дека бил вмешан во мачење политички затвореници.

Абу Мохамед ал-Џолани, исто така, рече дека неговата т.н. Сириска влада за спас ќе се обиде да ги врати во татковината службениците што ги идентификуваше кои побегнале во друга земја.

Во Франција, истражните судии побараа налог за апсење на Асад за наводно соучесништво во злосторства против човештвото и воени злосторства, во врска со смртоносниот хемиски напад во Сирија во 2013 година, според правниот концепт на универзална јурисдикција.

Русија не екстрадира свои државјани – правен процес со кој некој е вратен во друга земја или држава за да му се суди за кривично дело.

Малку е веројатно дека Асад ќе ја напушти Русија за да замине во земја каде што би можел да биде екстрадиран назад во Сирија или која било друга што би можела да го обвини за кривично дело.