Преку 473 милиони деца или повеќе од едно на секои шест деца глобално, живееле во подрачја погодени од конфликт во 2023 година и во 2024 година. Процентот на деца погодени од конфликт се зголемил речиси двојно, од околу 10% во 1990-те години на скоро 19% денес.
Предизвиците за почитување на правните норми во вооружените конфликти го одразуваат ослабувањето на способноста на мултилатералните системи да реагираат на сето ова. Основните механизми на Обединетите нации се соочуваат со ескалирачки предизвици, при што Советот за безбедност на Обединетите нации ефективно е закочен.
Мировните операции на Обединетите нации и специјалните политички мисии исто така се неефикасни. Овие проблеми одразуваат сеизмички промени во глобалната моќ и намалено почитување на владеењето на правото на националните нивоа.
Блиску 400 милиони деца живеат во земји со долгови, што го исцрпува инвестирањето во нивната иднина. Неинвестирането во децата не само што штети на животите на децата денес (и на нивните перспективи за живот), туку и ја ослабува долгогодишната способност на земјите да го отплатат својот долг.
Меѓу 34-те земји на Афричката унија со достапни податоци, 15 сега наменуваат повеќе средства за сервисирање на долг отколку за образование. Преку 40 земји со низок приход глобално трошат двојно повеќе за сервисирање на долг отколку за здравје, вклучувајќи некои земји со многу големи популации на деца. Во социјалната заштита, сервисирането на долгот сега консумира 11 пати повеќе отколку трошоците за социјална заштита во земјите во развој.
Како што одговорните кредитори се осигуруваат дека клиентите можат да генерираат приноси за да го вратат заемот, меѓународниот финансиски систем мора да признае дека поткопувањето на инвестициите во децата го прави невозможно враќањето на долгот во иднина.
Прогнозите за децата се сè повеќе загрижувачки во свет кој е на пат да забележи глобално зголемување на температурите за најмалку 2°C до 2100 година. Децата се несразмерно погодени од климатските промени поради нивните уникатни физиолошки и развојни карактеристики. Децата под 5 години носат 88% од глобалната тежина поврзана со климатските промени.
Можностите за напредок за децата се очигледни во четири области на управување – национално планирање, климатско финансирање, регулација на бизнисот и климатско судење.
За жал, само 2,4% од мултилатералното климатско финансирање е карактеризирано како одговорно за деца, а дополнително и таргетирано финансирање е критично за решавање на загубите и штетите.
Регулаторните рамки за еколошко, социјално и корпоративно управување (ESG) добиваат зголемено внимание, што одразува регулаторни промени во Европската унија (ЕУ) и пазарни барања за транспарентност и отчетност во одржливите инвестиции. Специфичен фокус на правата на децата во одржливоста е потребен ако компаниите сакаат да управуваат и да ги адресираат ризиците за децата.
Средината за дигитална јавна инфраструктура (DPI) продолжува брзо да се усвојува низ целиот свет и може да ја промени фундаментално взаемната врска помеѓу владите и граѓаните. DPI понекогаш се споредува со физичката инфраструктура: како што патиштата и железниците ги поврзуваат луѓето и им овозможуваат пристап до стоки и услуги, DPI обезбедува основа за широко распространено обезбедување на дигитални јавни услуги, вклучувајќи услуги за деца и нивните семејства.
DPI може да игра клучна улога во унапредувањето на благосостојбата на децата, осигурувајќи фер пристап до основни услуги како што се образованието, здравствената заштита и социјалната заштита. Дигиталните инфраструктури за плаќања можат да го олеснат исплаќањето на финансиска помош за семејствата и децата, намалувајќи ги ризиците поврзани со кражби или губење на средства.
DPI претставува многу повеќе од технолошки напредок. Таа може да го промени начинот на кој владите им служат и се поврзуваат со своите граѓани, вклучувајќи ги и децата. Исто така, може да биде клучна за обезбедување на ефективно дигитално управување, промовирајќи правила кои ќе водат ко развој, вклучување, доверба, иновации и почитување на човековите права.
Но, персистентните нееднаквости во дигиталниот пристап, особено во најнеразвиените земји, се главна пречка за осигурување дека DPI ќе служи на секое дете и заедница.
Додека повеќето млади луѓе во високодоходни земји се поврзани на интернет, само 53% од младите (возраст 15-24 години) се онлајн во Африка. Адолесцентните девојчиња се особено погодени, како и децата со инвалидитет, со тоа што 9 од 10 адолесцентни девојчиња и млади жени (во возрасната група 15-24 години) не се онлајн во земји со низок приход.
Напредокот за децата бара посилна согласност помеѓу глобалните и националните приоритети.
Засилувањето на националните системи и нивното усогласување со глобалните рамки е клучно за постигнување на заеднички глобални цели во области како што се здравството, образованието, безбедноста, искоренувањето на сиромаштијата и климатската адаптација. Таквото усогласување создава основа за отпорност, преку усогласување на стандардите и пристапите, обединување на ресурси и интегрирање на одговорите на кризите.
Одржливо финансирање е од суштинско значење за националните системи кои ги поддржуваат децата. Комплетен пристап треба да вклучува буџетирање насочено кон деца и таргетирани доделби. Реструктурирањето на долгот е исто така приоритет, со цел да се пренасочат средствата од плаќање на камати во здравство, образование и социјална заштита.
Изградба на отпорни системи за иднината на децата е најновото издание на Global Outlook (Глобален поглед), серија извештаи што се произведуваат секоја година од страна на UNICEF Innocenti – Глобален офис за истражување и предвидување. Извештаите се фокусираат на клучните трендови кои имаат влијание врз децата и младите луѓе во следните 12 месеци и подоцна.
Кои се трендовите кои имаат најголем потенцијал да влијаат врз децата во 2025 година:
Светот што го создадовме за децата во 2025 година ќе биде комплексен и континуирано менлив. Постоја неколку клучни аспекти кои ќе го обликуваат нивниот живот. Пред се Технологија и дигитализација. Децата ќе бидат уште повеќе поврзани со технологијата, со напредокот во вештачката интелигенција, интернетот на работи и виртуелната реалност. Технологијата ќе им обезбеди нови начини на учење и комуникација, но и нови предизвици во однос на безбедноста и менталното здравје.
Образовниот систем ќе продолжи да се трансформира, со акцент на персонализирано учење, дигитални алатки и развој на критичко размислување, креативност и вештини за решавање проблеми. Интегрирањето на нови технологии во учењето ќе ја менува динамиката на образованието.
Децата на 2025 година ќе растат во време на зголемена свест за климатските промени и одржливоста. Тие ќе се соочуваат со предизвици поврзани со екологијата и ќе бидат поупатени на важноста на зачувувањето на природата и ресурси.
Сексуалната и родова равноправност, инклузивноста и различностите ќе бидат дел од основните вредности во нивното воспитување. Промените во глобалните политички и социјални контексти ќе ги обликуваат нивните погледи на светот.
Поголем акцент ќе биде ставен на менталното здравје и емоционалното благосостојба на децата. Светот ќе се труди да ги заштити децата од психолошки стресови, но исто така ќе им понуди ресурси и поддршка за да можат да се носат со нивните проблеми.
Светот за децата во 2025 година ќе биде поинтерактивен, повеќе глобализиран и покомплексен, но и поизразено фокусиран на развојот на нивните вештини, благосостојба и способност за справување со идните предизвици. Но дали ќе биде правден за сите?
