Во свет каде што информациите се достапни со кликнување на копче, лесно е да се добие готов одговор на секое прашање. Сепак, таа брзина си има своја цена, бидејќи кога се потпираме на вештачка интелигенција во процесот на учење, мозокот помалку ги ангажира своите механизми за длабоко размислување и меморија.
Информациите на тој начин се обработуваат површно, а знаењето бледнее побрзо и е потешко да се примени во реалниот живот. Сепак, вештачката интелигенција не е непријател на учењето и може да биде корисна како помош, а проблемот се јавува кога се користи како единствен извор на знаење.
Многумина веќе се навикнати да бараат одговор на Google или да користат вештачка интелигенција (ВИ) за да добијат краток и концизен одговор. Сепак, студиите покажуваат дека овој пристап води до површно знаење. Кога мозокот не мора да анализира, споредува и синтетизира информации, активностите што формираат трајна меморија остануваат неискористени, објавува RTS Science Alert.
Психолозите го нарекуваат ова когнитивно доцнење – препуштање на процесот на помнење и разбирање на алгоритам, додека нашата сопствена когнитивна активност останува минимална.
Конкретни докази за ова се дадени од студијата на професорите по маркетинг Шири Мелумада и Џин Хо Јун, која вклучувала седум експерименти со повеќе од десет илјади учесници.
Истражувањата покажаа дека луѓето кои користеле големи јазични модели како што е ChatGPT за да учат за одредени теми развиле површно знаење во споредба со оние кои истражувале и споредувале информации сами.
Корисниците на вештачка интелигенција пишуваа пократки и поопшти одговори, помалку ангажирајќи го мозокот во процесот на обработка на информации, што резултираше со послаба способност за примена на тоа знаење во нови ситуации.
Кога правиме сопствено истражување, проверуваме повеќе извори и синтетизираме информации, мозокот е многу повеќе ангажиран. Таквиот пристап формира сложени ментални врски и овозможува потрајна меморија. Активниот процес на размислување, поврзување и критичка анализа создава длабоко разбирање и ја развива способноста за независно расудување. Ова е она што го одделува површното стекнато знаење од длабокото и трајно знаење.
Вештачката интелигенција како сојузник, а не како замена
Сепак, вештачката интелигенција не е непријател на учењето. Таа е корисна како помош, стимул или начин за брзо добивање концизен преглед на информациите. Проблемот се јавува кога вештачката интелигенција се користи како единствен извор на знаење и кога луѓето престануваат активно да размислуваат.
Најдобри резултати се постигнуваат кога вештачката интелигенција поттикнува независно истражување, но не го заменува когнитивниот напор. Во овој случај, машинската помош и човечкото расудување работат заедно, градејќи длабоко, трајно знаење.
Како да се зачува длабочината на знаењето во ерата на алгоритмите?
Сè повеќе генеративни модели во образованието и секојдневниот живот значат дека е важно да се развијат навики за критичко и свесно користење на технологијата. Комбинацијата од независно истражување и внимателно користена вештачка интелигенција му овозможува на мозокот да изгради длабоко разбирање, трајна меморија и способност за критичко размислување. Проверката на различни извори, споредните истражувања и анализата на информациите остануваат клучни за континуирано учење.
Затоа, вештачката интелигенција може да биде моќен сојузник, но само ако се користи како алатка што го поттикнува учењето, а не како замена за него. Споменатата студија покажува дека премногу пасивна употреба на вештачката интелигенција води до плитко знаење и ја намалува длабочината на разбирањето.
Вистинската комбинација од машинска помош и независно истражување му овозможува на лицето да остане активен учесник во процесот на учење, да развие трајно знаење и да ја одржи способноста за длабоко размислување.
