Со рекордни емисии и масовно производство на евтина облека, Shein ја симболизира темната страна на ултрабрзата мода.
И покрај ветувањето на спротивното, кинескиот моден гигант Shein дополнително ги зголеми своите емисии на јаглерод диоксид за над 20% во 2024 година, достигнувајќи рекордни нивоа.
Непрофитната организација Stand.earth го нарече најголемиот загадувач во модната индустрија. Покрај тоа, Shein е казнет со милиони во Италија и Франција за погрешно претставување на неговата посветеност на одржливоста.
Феноменот на брза мода е присутен од 1990-тите, кога се појави концептот на масовно и брзо производство на облека по ниски цени.
Терминот „брза мода“ првпат го употреби новинарката на New York Times, Ан Мари Широ, осврнувајќи се на бизнис моделот на брендот Zara, кој успева да дизајнира, произведе и пласира на пазарот ново парче облека за само две недели.
Брендови како Zara, H&M и Primark објавуваат стотици нови облеки секој ден. Со напредокот на дигиталните технологии, се раѓа уште поекстремен тренд – ултра брза мода.
Shein, како нејзин најистакнат претставник, додава до 10.000 нови артикли во својата онлајн продавница секој ден, со дури 600.000 артикли во понуда во кое било време, по просечна цена од 10 долари.
Ниските цени како основа за успех
Клучот за успехот на брзата мода лежи во многу ниските цени. Многу брендови градат свои мрежи на добавувачи кои произведуваат ексклузивно за нив.
Колекциите брзо се развиваат врз основа на податоци од веб-страници и апликации за да одговорат на потребите на пазарот. Влијателните лица и социјалните мрежи се главните канали за промоција.
Иако евтината, достапна и модерна облека привлекува клиенти, модната индустрија има огромно негативно влијание врз животната средина, односно е одговорна за дури 10% од вкупните годишни емисии на CO₂ на глобално ниво, што ги надминува емисиите на авијацијата и морскиот сообраќај заедно. Троши огромни количини на ресурси, вклучувајќи 141 милијарда кубни метри вода годишно, и придонесува со 35% од сите микропластики во океаните.
Облека за еднократна употреба
Голем проблем е што околу 60% од облеката се фрла веќе во рок од една година од производството. Додека природните материјали се распаѓаат, синтетичките влакна како полиестер, најлон и акрил остануваат во животната средина со децении.
Се очекува глобалното производство на текстил да порасне од 109 милиони тони во 2020 година на дури 145 милиони тони до крајот на деценијата.
Шеин е на врвот на листата на загадувачи
Извештајот за одржливост на Шеин за 2024 година покажува дека компанијата е одговорна за емисија на над 26 милиони метрички тони јаглерод диоксид – 23% повеќе од претходната година. Иако јавно тврди дека ги намалува емисиите, бројките покажуваат спротивно. Организацијата Stand.earth во своето истражување наведува дека Шеин, доколку беше земја, би бил на 100-то место во однос на емисиите, речиси еднаков на Либан.
Зелено перење и казни во Европа
Шеин беше казнет со 1 милион евра во Италија за лажно рекламирање на одржливост, што е класичен пример за таканареченото зелено перење – лажно претставување на еколошка одговорност.
Компанијата задолжена за дистрибуција во Европа, Infinite Styles Services, беше прогласена за одговорна.
Во Франција, компанијата беше казнета со дури 40 милиони евра поради измамнички практики во врска со попустите и промоциите на „зелени“ производи. Истрагата откри дека Шеин манипулирал со цените и ги довел во заблуда клиентите.
Франција воведува закон против ултра брзата мода
Франција, позната по модната индустрија, но и по растечкиот проблем со текстилниот отпад, носи конкретни мерки. Од октомври 2023 година, на граѓаните им се нуди државна помош за поправка на облека за намалување на отпадот.
Сенатот усвои закон насочен кон ултрабрзата мода. Се воведува систем за еколошка проценка на производите според нивната штетност за животната средина – вклучувајќи ги емисиите на гасови, потрошувачката на ресурси и можноста за рециклирање. Производите со најлоши оценки ќе бидат дополнително оданочени: прво до 5 евра по парче, а од 2030 година до 10 евра, со ограничување дека данокот не може да надмине половина од малопродажната цена.
Законот предвидува и забрана за рекламирање на вакви брендови, како и санкционирање на инфлуенсери кои ги промовираат. Долниот дом на францускиот парламент веќе едногласно го поддржа законот, а конечното одобрување се очекува на есен.
