Англиската приказна: Грижливо зачувување на говорниците
Во Англија, црвената телефонска говорница го надмина својот функционален животен век, но не беше отфрлена. Наместо тоа, таа беше пренаменета и зачувана како дел од културното наследство. Владата, заедниците и уметниците ја искористија секоја можност за да ѝ дадат нова улога во современото општество.
- Пренамена и иновација: Некои од говорниците станаа мини-библиотеки, зелени еко-станици или места за полнење мобилни телефони.
- Културна заштита: Многу од нив се заштитени од закони за културно наследство и се третираат како дел од националниот идентитет.
- Туристички симбол: Со нивната специфична естетика, телефонските говорници станаа препознатлив симбол на Англија и неразделен дел од туристичката понуда.
Нашата реалност: Киоскот како заборавен културен симбол
Македонскиот киоск некогаш беше срцето на секој маалски агол – место каде што купувавме весници, чоколади или каде што се започнуваше разговор со случаен соговорник. Денес, тие полека исчезнуваат или се третираат како обичен урбан отпад, без да се согледа нивниот потенцијал како дел од урбаната култура.
- Непланско отстранување: Наместо пренамена, многу киосци се срушени или оставени во запуштена состојба.
- Недостаток на визија: За разлика од Англија, кај нас недостасува иницијатива за заштита и трансформација на киосците во корисни објекти со културна или туристичка вредност.
- Заборавена историја: Киосците, како симболи на едно време, останаа надвор од фокусот на урбаните планери и историчарите.
Скопје и црвената телефонска говорница
Интересно, Скопје има своја црвена телефонска говорница – поставена на улицата Максим Горки, таа потсетува на легендарните англиски говорници. Оваа говорница стои како редок пример за урбан објект кој би можел да стане локален симбол. Ама, се чини дека киосците не им се интересни да ги постават на овој начин во инфраструктурата,
Пример од светот: Киоскот К-67 како инспирација
Важно е да се напомене дека, иако овие модуларни објекти се создадени во средината на дваесетиот век, тие сè уште претставуваат инспирација за современите дизајнери и архитекти. Еден од најпознатите примери е киоскот К-67, создаден од словенечкиот дизајнер Саша Маехтиг. Овој киоск неодамна беше поставен на Тајмс Сквер во Њујорк, каде што служеше како уникатен DJ Booth, претворајќи го симболот на едно минато време во елемент на современата урбана сцена.
Ова покажува како старите урбани објекти, со паметна пренамена, можат да станат дел од модерните културни и уметнички трендови, привлекувајќи внимание и зачувувајќи ја нивната вредност.
Како киоскот може да стане дел од урбаната култура?
Ако ја земеме Англија како пример, македонскиот киоск може да добие нов живот преку внимателно планирање и креативност:
- Пренамена за заедницата: Киосците би можеле да станат мини-библиотеки, информативни пунктови за туристи или места за продажба на занаетчиски производи.
- Уметнички проекти: Локални уметници би можеле да ги осликаат и претворат во уникатни уметнички инсталации, како што веќе е направено во многу европски градови.
- Културна заштита: Поставување на киосците под заштита на закони за културно наследство би осигурало нивното трајно присуство како дел од нашата историја.
- Туристички потенцијал: Како што Англија ги промовира своите говорници, Македонија би можела да ги вклучи киосците во својата туристичка понуда, особено со ретро елементи.
Додека Англија ги третира своите телефонски говорници како нешто повеќе од стари објекти, Македонија има можност да направи исто со киосците. Со малку визија и креативност, тие можат да станат симболи на урбаната култура, потсетник на минатото и инспирација за иднината. Скопската говорница на Максим Горки и светскиот пример со К-67 се потсетници дека, со правилен пристап, малите урбани објекти можат да бидат големи симболи на идентитетот.
