Прашањето за безбедноста на храната станува сè поважно поради климатските промени, деградацијата на обработливото земјиште, загадувањето и порастот на населението. Постојат голем број начини на кои може да се осигура дека храната е безбедна, а меѓу нив е истакнат уште еден.
На неодамнешниот Меѓународен симпозиум за безбедност и контрола на храната, организиран од Меѓународната агенција за атомска енергија (МААЕ) и Организацијата за храна и земјоделство на Обединетите нации (ФАО), нуклеарните технологии беа претставени како помагаат во борбата против гладот, намалување на неухранетоста и подобрување на одржливоста .
По тој повод, Кју Донгју (QU Dongyu), генерален директор на ФАО, истакна дека е многу важно да се контролира безбедноста на храната од самиот почеток – од земја и вода до земјоделски практики, истакнувајќи ја улогата на нуклеарните технологии како клучна во поставувањето научно базирани стандарди за храна.
На прашањето што се нуклеарни техники, одговорот е дека тоа се методи засновани на принципите на нуклеарната физика и технологија и може да се применат за различни цели – од медицина или индустрија до земјоделство.
Нуклеарната технологија придонесе за откривање, контрола и превенција на болести кои ги преминуваат границите, како и зоонозни болести, односно оние кои се пренесуваат од животните на луѓето.
Како пример, може да се наведе употребата на радиостерилизација, која користи јонизирачко зрачење и е форма на енергија произведена од нуклеарни реакции. Радиостерилизацијата ги отстранува бактериите од храната, истовремено продолжувајќи го нејзиниот рок на траење. Дополнително, се подобрува продуктивноста на земјоделските култури, со што се намалува употребата на штетни пестициди.
Еден од видовите на високоенергетско јонизирачко зрачење, кое се произведува токму како резултат на нуклеарниот процес, е гама зрачењето. Како конкретен пример се дадени малите овошни мушички. Имено, тие им прават големи проблеми на земјоделците ширум светот, ги напаѓаат овошните насади и на тој начин предизвикуваат штета од милијарди евра. Во борбата со овие инсекти се користи таканаречената техника на стерилни инсекти. Оваа техника вклучува стерилизација на мажјаците со гама зрачење. На овој начин, мажјаците повеќе не можат да се размножуваат, но по стерилизацијата можат слободно да се вратат во природата.
Гама зрачењето има и други придонеси. Научниците постојано бараат нови сорти на растенија кои можат да се користат за одгледување и хранење луѓе. Со цел да се создадат нови видови или да се подобрат постојните, научниците можат да го променат генетскиот материјал (ДНК) на растенијата, што се прави со предизвикување мутации. Природни мутации ретко се случуваат, бидејќи тие се појавуваат спонтано кога ќе се појави грешка во таканаречениот процес на копирање на ДНК за време на репродукцијата на растенијата. Сепак, овој процес може да се направи почест и побрз со користење на гама зрачење. Поточно, овој тип на зрачење индуцира мутации во ДНК на растенијата и на тој начин се создаваат нови сорти. Треба да се нагласи дека тоа може да се направи земајќи ја предвид адаптацијата на климатските промени, но и на различните услови во природната средина каде што се одгледуваат растенијата. Добиените растителни сорти се поотпорни на болести, суши и други предизвици.
Како трет пример за придобивките што ги обезбедуваат нуклеарните техники, е можноста за мерење и контролирање на влажноста на почвата и хранливите материи кои се наоѓаат во неа, а кои се клучни за растот на растенијата. Имено, радиоактивните нуклиди кои останале во почвата по нуклеарните настани го олеснуваат мерењето на ерозијата на почвата или, на пример, проценката на брзината на седиментација. На овој начин се добиваат информации за здравјето на почвата и промените во неа со текот на времето.
Фото: pexels
