Но, новите истражувања покажуваат дека нивното влијание се протега и многу подалеку – до самата основа на нашите мисли, емоции и ментално здравје.
Невидливиот ефект на хормоните врз мозокот
Хормоните се хемиски гласници кои патуваат низ крвотокот и комуницираат со одредени делови од телото. Тие можат да влијаат на начинот на кој функционира мозокот, особено преку комуникација со невротрансмитерите како серотонин и допамин – супстанции кои ја регулираат нашата среќа, мотивација и расположение.
„Хормоните имаат длабоко влијание врз нашите емоции,“ објаснува професорката Нафиса Исмаил од Универзитетот во Отава. „Тие не само што влијаат на производството на невротрансмитери, туку и на создавањето нови нервни клетки во мозокот.“
Женските хормони и менталното здравје
Жените се особено подложни на хормонални промени во текот на животот. Истражувањата покажуваат дека депресијата е двојно почеста кај тинејџерки отколку кај тинејџери, а истата разлика се задржува и во зрелоста.
Промените во нивото на естроген и прогестерон пред менструација често предизвикуваат раздразливост, замор и анксиозност. Кај некои жени тие можат да доведат до сериозно нарушување – предменструално дисфорично растројство (PMDD).
По породувањето, наглиот пад на овие хормони може да предизвика постпородилна депресија, а во периодот на перименопауза и менопауза, флуктуациите можат да резултираат со промени во расположението, анксиозност и т.н. „ментална магла“.
„Не се работи само за нивото на хормоните,“ вели професорката Лиса Галеа од Универзитетот во Торонто. „Проблемите најчесто се појавуваат кога нивото драстично се менува – од високо кон ниско или обратно.“
И мажите не се имуни
Иако промените кај мажите се поспори, намалувањето на тестостеронот со возраста може да влијае на расположението, предизвикувајќи раздразливост, апатија или депресија. Некои истражувања покажуваат дека комбинирањето на терапија со тестостерон и антидепресиви може да ги засили нивните ефекти.
Хормоните на стресот и љубовта
Кога сме под стрес, телото ослободува кортизол – хормон кој го подготвува организмот за „борба или бегство“. Но, хроничниот стрес може да доведе до прекумерно ниво на кортизол, што го оштетува мозокот и доведува до анксиозност, губење концентрација и проблеми со меморијата.
На спротивниот крај е окситоцинот – познат како „хормон на љубовта“. Тој се ослободува при допир, породување или интимност и ја намалува реакцијата на стресот. Истражувањата покажуваат дека луѓето со повисоко ниво на окситоцин се поемпатични, посоработливи и почувствителни кон другите.
Нов пристап во третманот на менталните нарушувања
Современите истражувања отвораат пат за нови терапии кои ги користат хормоните за лекување на депресија и анксиозност. Пример е лекот Брексанолон, кој го имитира делувањето на хормонот алопрегнанолон и покажува висока ефикасност кај постпородилна депресија.
Терапиите со естроген или хормонска супституција (HRT) им помагаат на многу жени во менопауза да го стабилизираат расположението, иако не кај сите има ист ефект.
„Знаеме дека хормоните влијаат врз менталното здравје,“ заклучува Исмаил. „Но сè уште треба да разбереме како точно го прават тоа, за да создадеме терапии што ќе бидат ефикасни за секој човек.“
Извор: BBC
