Денес во светот се користат околу сто илјади хемикалии, а многу од нив се токсични. Сè повеќе научни докази укажуваат на нивниот негативен ефект на здравјето. За тоа како овие супстанции влијаат на ендокриниот систем, односно на работата на хормоните и плодноста, за RTS зборуваше професор Ѓуро Мацут, ендокринолог.
„Хемикалиите, односно хемиските агенси, се присутни во бројни работи што не опкружуваат. Присутни се и во лекови, односно фармацевтски производи. Историски гледано, постојат примери на негативни ефекти врз здравјето, вклучувајќи канцерогенеза кај одредени хормони кои подолг период се користеле во САД“, објасни др. Мацут.
Покрај тоа, многу хемикалии и хемиски агенси се присутни во секојдневниот живот. Најчесто денес се зборува за две групи хемикалии – фталати и бисфеноли. Се работи за хемиски соединенија кои се наоѓаат во разни пакувања, амбалажи, средства за секојдневна употреба, играчки за деца и шишиња направени од цврста пластика.
„Кога зборуваме за видови на овие супстанции, се работи за хемикалии кои најчесто се наоѓаат во пластика, различни водичи или облоги на предмети за секојдневна употреба. Овие супстанции можат да имаат токсични ефекти врз различни телесни системи, вклучувајќи го и репродуктивниот систем. Тие исто така влијаат на штитната жлезда, дебелината, дијабетесот, панкреасот и масното ткиво“, рече тој.
„Кога станува збор за репродукција, која е можеби најдобриот пример и најистражуваното подрачје, хемикалиите можат негативно да влијаат на машкиот и женскиот репродуктивен систем. Кај жените тие спречуваат производство на зрели и квалитетни јајни клетки, додека кај мажите го нарушуваат развојот на сперматозоидите. Истовремено, доаѓа до аномалии во примарните репродуктивни органи и неправилно развивање на гонадите додека растат, што може да доведе до развој на рак. Цел спектар проблеми може да се појави по подолг временски период.“
Се поставува прашањето како да се заштитиме од овие штетни хемикалии.
„Постојат декларации што треба да се следат, но важно е да се биде свесен дека секојдневната употреба на предмети како пластични чаши и шишиња кои содржат бисфенол А ја зголемува изложеноста на организмот на овие супстанции. Препорачува се користење производи без бисфенол А или преминување на стаклена амбалажа. Пред повеќе од десет години започна движење кое се залагаше за тоа детските шишиња да не бидат направени од цврста пластика, бидејќи ја зголемуваат изложеноста на деца, кои се најосетлива група, а подоцна можат да развијат сериозни проблеми, вклучувајќи и неплодност“, вели др. Мацут.
