Во срцето на јужна Холандија, испресечено со канали, се наоѓа град кој му го подари на светот еден од најпознатите вкусови во Европа – сирење гауда.
Иако многумина го поврзуваат името исклучиво со жолта ролна сирење, Гауда е многу повеќе од тоа. Тоа е град кој, речиси случајно, стана најголем пазар за сирење во регионот, а со текот на времето стана симбол на трговската историја на Холандија.
Сирењето гауда е класифицирано во три вида: младо, зрело и старо. Младото сирење мора да отстои околу еден месец и главно се користи во сендвичи; во основа, тоа е „секојдневно“ сирење.
Зрелиот Гауда е поцврст, мора да отстои четири до шест месеци и често се користи во топли јадења и се служи на даски за сирење на прослави како што се родендени.
Остарениот Гауда мора да отстои најмалку 10 до 12 месеци и може да се ренда или да се служи самостојно. Има силен вкус и изразена ароматична нота.
Како и повеќето постари холандски населби, Гауда никнала на мочурлива земја прошарана со запуштени води. Градот е изграден во 12 век, благодарение на локалното семејство ван дер Гауда, и се развил затоа што се наоѓал на трговските патишта помеѓу Ротердам и Утрехт. Додека бродовите натоварени со волна, дрво и пиво застанувале на неговите мостови и пристаништа, Гауда полека станала место за размена на земјоделски производи од околните рамнини.
Токму таму, во зелената мочуришна земја каде што постојано дува ветер, имало стотици фарми кои го правеле она што подоцна ќе стане најпознатиот извоз на Холандија.
Сирењето како знак на препознавање
Уште во 14 век, Гауда добила посебни привилегии од холандските грофови – правото да организира пазар на сирење. Сирењето што се продава на градскиот пазар е препознаено како производ со исклучителен квалитет и постепено станува синоним за кредибилитет и традиција.
Така, градот почнал да живее во ритамот на трговските размени: звукот на тешките дрвени коли на калдрмата, извиците на трговците, мирисот на свежо искосена трева и масно млеко. Сирењето добило речиси ритуална димензија – се мерело на антички ваги во познатата зграда Ваг, а трансакциите се потврдувале со традиционалното „тропање со раката“, стар холандски гест што се користел за договарање цена.
Оваа традиција не е прекината до ден-денес, поточно од април до август, утрата во Гауди ги оживуваат старите времиња. Во центарот на градот се одржува историски пазар кој изгледа речиси како временска машина: земјоделци во дрвени кломпи, коли со коњи натоварени со жолти макари, продавачи во костими од 17 век. Тоа не е само туристички спектакл, туку почит кон традицијата што го обликувала идентитетот на градот, но и на целата земја.
Денес, сирењето гауда се произведува низ цела Холандија, но градот останал симбол на автентичност бидејќи тука сè започнало – стандардизирани мерења, строга контрола на квалитетот. Гауда бил прозорец кон светот – од тука макарите патувале до Белгија, Германија, потоа подалеку на север од Европа, па дури и на бродовите што воделе од Ротердам до колониите.
Градот на сирењето, витражот и традицијата
И додека сирењето ја направи Гауда позната, градот е познат и по други деликатеси: градската катедрала Свети Јован ги зачувува некои од најубавите витражи во Европа, а во текот на вечерта тие се осветлени со светлината на стотици свеќи за време на традиционалниот настан наречен „Гауда под светлината на свеќите“.
Старото градско собрание на плоштадот Маркт, познато како едно од најстарите готски градски собранија во Холандија. Веднаш спроти него се наоѓа Ваг, таканаречената куќа за мерење, каде што, како што сугерира името, се мерат стоки – особено сирење – за собирање даноци. Затоа, не е изненадувачки што денес тоа е национален споменик во кој се наоѓа и мини музеј на сирење.
Ако некој се замори од сите овие културни споменици, секогаш може да направи пауза во бајковитото пристаниште Гауда, исполнето со историски бродови и да ужива во естетиката на некои минати времиња.
Градот што го изгради својот идентитет врз основа на сирење е доказ дека наједноставните јадења, кога се вткаени во историјата и животот на луѓето, можат да станат симбол на целата нација.
