Јапонија и Јужна Кореја веќе не се прашуваат дали, туку кога ќе мора да развијат сопствено нуклеарно оружје – пишува влијателниот американски магазини Foreign Policy, предупредувајќи дека стратешката реалност во Азија драматично се изменила. Причината, како што нагласуваат аналитичарите, е ерозијата на американскиот „нуклеарен чадор“ во време кога Кина и Северна Кореја ја зацврстуваат својата способност за „втор удар“, односно одмазднички нуклеарен напад дури и по американска интервенција.
Токио, иако формално го задржува принципот „три ненуклеарни начела“ од 1967 година – да не поседува, произведува или носи нуклеарно оружје – одамна се наоѓа на „нуклеарниот праг“. Според Foreign Policy, Јапонија поседува доволно технолошки капацитети, обогаќувачки материјал и научна инфраструктура за да изработи нуклеарна бомба за помалку од една година.
Вашингтон веќе не нуди гаранции како во минатото
Од крајот на Втората светска војна, стабилноста во Источна Азија се темелеше на американската воена присутност и јасната обврска дека САД ќе ги бранат своите сојузници – вклучително и со нуклеарно оружје. Но денес, пишува FP, Вашингтон повеќе не гледа „егзистенцијална закана“ како што беше СССР, а американската надворешна политика сè повеќе се врти кон прагматични интереси.
Со Матриксот на Трамп – „America First“ – лојалноста кон сојузниците станува условена, делумна и променлива. Foreign Policy инсистира дека ова не е привремена појава, туку трајна геополитичка промена: исчезнување на стариот непријател и трансформација на односите со Кина во потполно нов тип на ривалство.
Кина и Северна Кореја ја менуваат нуклеарната математика
Северна Кореја, се вели во анализата, неповратно стана нуклеарна сила, која своето оружје го смета за гаранција за опстанок. Денуклеаризацијата, практично, е невозможна опција. Истовремено, Кина ги модернизира своите ракети – особено подморничките JL-3 со домет над 10.000 километри – што овозможува кинеските сили да дејствуваат од безбедни води без да се изложат.
Со тоа се поставува старата стратегиска дилема: Ќе ризикува ли Вашингтон да го загуби Лос Анџелес за да го спаси Токио?
Во ерата на мегаракетите, тврди FP, ова прашање добива уште поголема тежина.
Урокот на Украина: светот на договори е мртов
Руската инвазија врз Украина го разниша глобалниот режим за неширење нуклеарно оружје. Владимир Зеленски неколку пати изрази жалење што Киев во 1994 година се откажал од наследениот нуклеарен арсенал, во замена за гаранции кои Москва подоцна ги прекрши. Foreign Policy ова го нарекува „стратегиска наивност“ и предупредува – свет во кој нуклеарните документи и меморандуми не вредат ништо, е свет во кој секоја држава мора да размислува за сопствена бомба.
Затоа, пишува магазинот, не е чудно што поранешниот полски претседател Анджеј Дуда повика САД да распоредат нуклеарно оружје во Полска.
Што ќе значи јапонско нуклеарно оружје за Азија?
Според Foreign Policy, ако Јапонија не ја отвори дебатата за сопствен нуклеарен програм, би можела да биде турната во „бавно губење суверенитет“, правејќи мали, постепени отстапки пред нуклеарна Кина – само за да избегне конфронтација. Во таков развој, Токио би останал независен на хартија, но со намалена автономија во геополитичките одлуки.
Таков исход би го нарушил балансот во Азија и би означил историски преседан: Јапонија, која со векови одбива да се приклони под кинеско влијание, би била потисната во геостратегиска зависност.
