Како кафето стана омилен пијалак низ целиот свет? Како различни народи го подготвуваат и уживаат во него? Ви донесуваме (нецелосен) преглед на тоа како дојдовме до моментот кога секој ден се пијат околу две милијарди шолји кафе.
Од мистика до мејнстрим: Почетоци и значење
Митот за потеклото на кафето води до еден етиопски овчар по име Калди, кој забележал дека неговите кози стануваат невообичаено енергични откако јаделе црвени бобинки. Без разлика дали приказната е вистинита, сортата Arabica навистина потекнува од етиопската провинција Кафa, каде што и денес се одржува ритуалната подготовка на кафе – со печење зрна на оган и варење во глинен сад.
Во Сенегал, кафето café Touba се подготвува со додаток на гвинејски бибер и каранфилче и има духовно значење, вкоренето во суфи исламската традиција.
Во Турција, кафето се вари во џезве и често се практикува гледање во талог, ритуал што го негуваат и помладите генерации.
Во Бразил, cafezinho – мала шолја кафе – е симбол на гостољубивост и се нуди на секој агол.
Во текот на пандемијата Ковид-19, преку TikTok се рашири јужнокорејската Dalgona кафе – инстант кафе со шеќер и вода, како утешен и визуелно привлечен тренд.
Инвентивни рецепти: Сирење, јајце и… измет?
Во Финска и Шведска, вареното црно кафе понекогаш се сервира преку коцки сирење од кравјо или ирвасово млеко.
Во Виетнам, ca phe trung е кафе со изматен жолчка од јајце и кондензирано млеко – потекнува од времето на недостиг.
Во Индонезија, се прави kopi luwak – кафе од зрна што ги изела и изметнала цивет-мачка. Иако со специфичен вкус, методот е етички спорен поради чување животните во заробеништво.
Од свето пијалок до глобална стока
Иако потекнува од Етиопија, првите документирани насади се појавиле во Јемен, каде што кафето добива и името qahwa (оригинално значење: вино). Се користело од суфи мистика за одржување будност при ноќни молитви.
Легендата вели дека индиски суфи светец Баба Будан во 17. век кришум пренел седум зрна во јужна Индија, со што почнале првите насади во Чикмагалур, Карнатака.
Колонијалните сили брзо го препознале потенцијалот: Холанѓаните на Јава, Французите на Карибите и Португалците во Бразил, кој подоцна станува најголем производител на кафе во светот
Во Австралија, која доцна се приклучила, развиена е силна кафе-култура. Интересно: и Австралија и Нов Зеланд тврдат дека го измислиле „flat white“ во 1980-тите.
Кафе и општество: Револуции, интернет и мачки
Кафулињата низ историјата биле многу повеќе од места за пиење:
Во Истанбул (16 век), властите се обидувале да ги забранат поради страв од бунтови инспирирани од кофеин.
Во Европа (Просветителство), биле средишта на уметност и радикални идеи, омилени кај Волтер и Русо.
Во Америка, кафето станало замена за британскиот чај, а кафеаната „Green Dragon“ во Бостон била позната како „штаб на револуцијата“.
Во поново време, кафулињата се „трет простор“ – ни дом, ни работа, туку социјален и ментален предах. Во 1990-тите, многу кафеани почнуваат да нудат пристап до интернет, привлекувајќи луѓе кои сакаат да работат од таму.
Во Тајпеј, 1998 година е отворено првото мачје кафуле – Cat Flower Garden. Трендот се прошири низ Јапонија и целиот свет, нудејќи симбиоза на кафеин и смиреност за жителите на урбани средини.
