Денес, тој е биосферен резерват, а некогаш стравуваниот архипелаг е отворен за туристи преку организирани, ограничени тури од страна на морнарицата.
Се наоѓав во фери-пристаништето во Сан Блас, крајбрежен град во западната мексиканска сојузна држава Најарит, кога двајца мажи во униформи со автоматски пушки минаа покрај мене во редот. Потоа дојде чувар со германски овчар кој темелно ми ја прегледа торбата. Заедно со неколку стотини мексикански туристи на средна возраст, бев на пат да ја посетам најголемата од островите во архипелагот Ислас Маријас – Марија Мадре – која некогаш беше позната како „Алкатраз на Мексико“.
Без да знам тогаш, моето патување се совпадна со одлуката на претседателот на САД, Доналд Трамп, да го нареди повторното отворање и проширување на Алкатраз – прочуениот затвор на островот крај Сан Франциско, кој официјално е затворен од 1963 година. Алкатраз денес е голема туристичка атракција, каде што посетителите можат да ја почувствуваат автентичната затворска атмосфера, а и мексиканскиот еквивалент им овозможува на туристите да ги разгледаат поранешните ќелии. Но, за разлика од Алкатраз, мексиканскиот остров прерасна во извонредно место за заштита на природата.
Сместен на околу 130 километри од мексиканското копно, островот Марија Мадре се простира на околу 145 квадратни километри и е дел од четириостровски природен резерват, управуван од мексиканската морнарица. Од 2022 година, туристите можат да го посетуваат преку четиричасовни фери-патувања од Сан Блас и од градот Масатлан, разгледувајќи строго одредени зони под надзор.
За многу Мексиканци, Ислас Маријас не е потребно да се претставува. Затворот, основан во 1905 година, бил дом на масовни убијци и послужил како локација за филмот „Las Islas Marías“ на прочуениот режисер Емилио Фернандез во 1951 година.
„Тука ги носеа големите шефови, големите криминалци“, ми рече патникот Франциско Еспиноса, кој ми раскажа дека токму филмот го поттикнал да дојде на оваа тура, која ги прикажува островските плажи и солените полиња на кои работеле затворениците. „Тоа беше како Алкатраз. Сите знаеја за овој затвор.“
Островот е подложен на силни ветрови, а таму работи и воена база, поради што моравме да погледнеме безбедносно видео со упатства за евентуални цунами или гасен напад (во вториот случај – покриј го носот и бегај). Од прозорецот на фериботот, ги забележав огромните морски желки како го пробиваат површинскиот слој на водата.
„Тоа беше како Алкатраз. Сите знаеја за овој затвор“ – Франциско Еспиноса
Природната убавина продолжи да се открива по нашето пристигнување на бетонското пристаниште на Марија Мадре. Додека ги остававме торбите во хотелскиот комплекс наменет за новите посетители, стада диви кози трчаа низ патеките меѓу ресторани со шведски маси и продавници за сувенири, вознемирени од доаѓањето на луѓето. Звукот на копита што чукаат по бетон се мешаше со шумот на водопадот во фонтана и гласното крикање на птици од дрвјата над нас.
Еден од водичите ни објасни дека тие крици го најавуваат сезоната на парење на ендемските зелени папагали Tres Marías. Во минатото, затворениците ги замолувале своите роднини да ги прошверцуваат овие папагали до копното за да ги продадат. Популацијата на бои (вид змии) исто така се намалила, бидејќи затворениците ги ловеле за да прават појаси од нивната кожа.
Ме сместија во пространа бело обоена вила, која според водичите, некогаш служела како живеалиште за затвореници. Некои затвореници имале дозвола да живеат со семејствата и можеле да се движат релативно слободно. Но, не за сите животот бил слободен и лесен – многумина биле принудени да работат под силно сонце на солените полиња или фарми за ракчиња. Во 2022 година, поранешна затвореничка за „Лос Анџелес Тајмс“ изјави дека се сеќава на само пет тоалети што биле делени меѓу 500 жени. „Живеевме како кокошки“, рече таа.
Во 2010 година, додека затворот сè уште функционираше, УНЕСКО го прогласи Ислас Маријас за биосферен резерват, наведувајќи го биолошкото богатство на „сувите шуми, мангровите, сукулентните грмушки, коралните гребени, крајбрежните и пелагиските екосистеми“. Освен контрабандираните папагали, островот е дом на 18 други ендемски видови, меѓу кои ракуни и зајаци. Националната комисија за заштита на природните подрачја (CONANP) е одговорна за заштитата на екосистемот развиен во изолација повеќе од осум милиони години, додека морнарицата организира тури низ напуштените затворски згради и ги едуцира посетителите за флората и фауната.
„Ова е туризам за авантуристи, за истражување, за соживот со природата“, рече претседателот Лопез Обрадор во 2022 година. „Она што беше пекол, станува рај.“
Извор: BBC
