Рошин Кели е ирска писателка која гостуваше на интернационалниот книжевен фестивал „Поетска ноќ во Велестово“ кој се одржа од 15 до 17 август. Родена во Белфаст, со моментално живеалиште во Корк, ја издаде својата дебитанска стихозбирка во 2020 година од каде почна нејзиното книжевно патување. Во моментов работи на својата втора стихозбирка, но и на роман, а во ова интервју поразговаравме за ирската литературна сцена, нејзиниот поттик и авторски согледби поради кои пишува, но и за политичкото во поезијата и растењето преку текстот.
ТРН: Ако целото твое книжевно дело треба да се претстави со твој стих, кој би бил тоа и зошто?
Имам песна од мојата втора збирка наречена „Новата ледена доба“. Станува збор за одење по руралните селски патишта каде што пораснав во една зимска вечер во декември 2020 година и исполнета со загриженост за Ковид и климатските промени. Но, на крајот од песната доаѓам во руралната парохиска сала каде што во мај 2018 година гласав ДА, заедно со 87 други луѓе, за укинување на Осмиот амандман на ирскиот устав (со 45 гласа НЕ). Кога Ирска гласаше ДА, ја отстрани речиси целосната забрана за абортус. Фактот дека успешно гласавме ДА, во толку католичка земја, па дури и во толку рурални изолирани области како онаа од која потекнувам јас, е потсетник дека надежта може да цвета на неочекувани места и е доказ за моќта на демократијата. Ова е пораката што се надевам дека ќе ја пренесам во оваа песна. Стихот што го имам на ум е на крајот од песната, во која одам дома мислејќи на глогот што ќе цвета од двете страни на патот кога ќе дојде летото. Глогот има важно симболично значење во Ирска. Се смета за лоша среќа да се внесе во куќата, а хемиското соединение што го произведува неговиот мирис се смета за слично на мирисот на течности произведени од смрт или за време на секс.
Во меѓувреме, девствениот леден се топи и се топи и не смеам да го заборавам, не смеам да го заборавам,
летото кога со молив го чкртнав квадратчето во осамената парохиска сала покрај оваа осамена парохиска црква
и реков да, сакам, илјадапати да, пред да го превиткам гласачкото ливче на половина
и одев накај дома во вечерната светлина среде мајскиот мирис на глогот, мирис на секс, на смрт, на живот.
ТРН: Која е за тебе најпосебната и најважната работа при објавувањето на прва книга и контактот со публиката? Од каде произлегува возбудата?
Поминати се пет години од мојата прва книга, Mercy, која излезе во многу сложени услови. Неделата кога беше објавена беше и првата недела од карантинот поради ковидот во Ирска и Велика Британија. Сите мои планирани читања и промотивни настани беа откажани. Така, за жал, го пропуштив она возбудливо чувство кое обично се поврзува со првата објава, но многу сум горда на Mercy и на напорите што ги вложив. Од друга страна, сега сум подготвена да се одвојам од песните што ги пишував во младост и да ги преточам новиот животен увид и искуства во новите стихови.
ТРН: Дали веруваш дека пишувањето е талент или нешто на што треба да се работи и како се гледа тоа на современата литературна сцена во Ирска?
Верувам дека пишувањето е талент, но дека на крајот на краиштата овој талент мора да се усоврши во вештина. Во Ирска има многу работилници и курсеви за пишување кои можат да ви овозможат да ја развиете вештината на пишување преку разгледување на други објавени дела и слушање на советите и увидите на други писатели.
TРН: Кој е твојот совет во однос на тоа како треба младите автори да пристапат кон пишувањето на својата прва книга?
Мојот совет е да читате многу поезија додека ја пишувате вашата, и да правите паузи од пишувањето за да читате поезија дури и десет минути. Бидете многу внимателни на вашиот инстинкт кој ќе ви каже дали нешто – стих, стих, дури и цела песна – не функционира и треба да се исече, што може да биде болно. Секогаш имајте начин да си правите белешки во секојдневниот живот. Ако немате тетратка со вас, користете ја апликацијата за белешки на вашиот телефон. Слободното пишување е најдобриот начин да се создаде песна: пополнете неколку страници со ракопис и со една слика, симбол или емоција што води до следната слика, симбол и емоција и така натаму. Многу често целата прва третина од оваа вежба ќе треба на крајот да се исече – сметам дека вистинскиот почеток на песната често лежи некаде кон средината на она што првично е напишано.
ТРН: На што работиш сега и каде го наоѓаш поттикот за пишување, од кои теми?
Додека мојата прва книга беше претежно љубовни песни, деновиве пишувам многу повеќе политички песни. Почнувам сериозно да го истражувам моето северноирско потекло и темата на колонијализмот што се однесува на Ирска, како и на Северна Америка и Палестина. Исто така, ме интересира концептот на телесноста откако станав свесна, за време на кампањата за укинување на Осмиот амандман, за штетата што културата на католицизмот во Ирска ја направи врз односот меѓу мене и моето физичко тело и поновиот дискурс за тоа дали жените имаат право на сопственост врз сопственото физичко јас. Моите понови песни се исто така многу под влијание на неодамнешните светски настани како ковид, забрзаните ефекти од климатските промени и тековниот геноцид во Газа.
ТРН: Што им нуди книжевната сцена на авторите во Ирска во моментов? Каква е моменталната состојба со литературните можности за писателите таму?
Ирска е дом на прекрасна литературна заедница со многу можности за објавување што ги нуди нејзината култура на литературни списанија и списанија, особено „The Stinging Fly“ и „Poetry Ireland Review“. Уметниците можат да аплицираат еднаш годишно до Советот за уметност, а јас имав среќа двапати во мојата кариера да добијам стипендија за литература. Ирската влада, исто така, го испробува концептот „Основен приход за уметници“ и во последните три години две илјади уметници избрани преку лотарија примаат неделна плата за да можат целосно да се фокусираат на својата уметничка работа. Во меѓувреме, „Culture Ireland“ помага во надоместувањето на патните трошоци на уметниците за да можат да ја претстават својата работа на меѓународна основа, и многу сум среќна што бев поддржана од „Culture Ireland“ за моето учество на фестивалот „Поетска ноќ во Велестово“ на Охридското Езеро.
ТРН: Какви се впечатоците кои досега ги стекна за Македонија и твојот прв престој тука?
Мислам дека Македонија е една од најубавите земји што некогаш сум ги посетила и гледам многу сличности меѓу Македонија и Ирска, особено во однос на нашата национална гордост и нашето славење на нашите култури. Никогаш нема да ја заборавам топлината на водата на Охридското Езеро и бистрината на изворите кај Свети Наум, мирисот на боровите ноќе, распрснувањето на светлата од Велестово на планината и љубезноста и учтивоста што ги затекнав тука.
Препев на поезијата: Александра Спасеска
Фотографии: Антонио Велјаноски и Јован Димоски
