Секоја година во октомври, научниците со нетрпение ги очекуваат имињата на новите добитници на престижните признанија во физика, хемија, медицина, литература и мир. Дури и економистите имаат своја категорија, но математичарите остануваат по страна – и тоа не поради љубовна драма, како што вели популарната легенда, пишува IFL Science.
Митот за љубовната афера и вистинската причина
Честа урбана легенда вели дека Алфред Нобел ја изоставил математиката затоа што неговата сакана, Австријката Софи Хес, наводно имала афера со познатиот математичар Геста Митаг-Лефлер. Но, вистината е многу помалку драматична – и повеќе говори за самиот Нобел.
Нобел бил шведски хемичар, пронаоѓач и индустријалец со идеалистичко верување дека научните откритија треба да му служат на човештвото. Парадоксално, неговиот најпознат изум, покрај самите награди, бил динамитот.
Што навистина пишувало во тестаментот
По неговата смрт, во тестаментот стои дека наградата треба да им се доделува на оние што „најмногу придонеле за доброто на човештвото“.
Во документот се наведува:
„Наградите за физика и хемија ќе ги доделува Шведската академија на науките; за физиолошки или медицински достигнувања – Каролинскиот институт во Стокхолм; за книжевност – Академијата во Стокхолм; а за мир – комитет од петмина избрани од норвешкиот парламент.“
Математиката воопшто не е спомната.
Подоцна, во 1969 година, Централната банка на Шведска додаде награда за економија, но математиката никогаш не била вклучена како посебна категорија.
Зошто Нобел ја изоставил математиката
Најчестото објаснување е дека Нобел бил човек на практичната наука – инженер, изумител, рационален мислител кој ги ценел конкретните решенија и технолошките иновации. За него, математиката можеби изгледала премногу апстрактна и теоретска, без директна корист за човештвото.
Дури и денес, Нобеловите награди имаат тенденција да ја фаворизираат применетата наука и експерименталните достигнувања во однос на чистата теорија.
Друго можно објаснување е дека во тоа време математичарите веќе уживале голема слава во Шведска, пред сè благодарение на влијанието на Геста Митаг-Лефлер и неговите врски со кралот Оскар II, кој честопати ги наградувал математичарите од цела Европа.
И други области се изоставени
Математиката не е единствената „исклучена“. Инженерството, биологијата и науките за животна средина, исто така, немаат своја Нобелова категорија.
Сепак, тие повремено „влегуваат“ преку другите области – како што медицината често наградува биолошки откритија (на пример, структурата на ДНК или генетските истражувања), а иновациите во инженерството или технологијата се препознаваат преку наградите за физика или хемија.
Што им останува на математичарите
Иако немаат своја Нобелова награда, математичарите не се без признанија. Тие ја имаат Филдсовата медала, Абеловата награда и тивката гордост дека секое научно откритие кое ја заслужува Нобеловата награда стои на рамениците на нивните равенки.
Извор: N1info.rs
