Нова студија на Универзитетот во Вашингтон открива врска која на прв поглед изгледа изненадувачки, но станува сè појасна кога ќе се погледне од когнитивна перспектива: луѓето со понизок коефициент на интелигенција имаат поголеми тешкотии да разберат разговор во бучно опкружување, и тоа дури и кога имаат целосно нормален слух.
Истражувањето, објавено во списанието PLOS One, анализира како мозокот ги обработува аудитивните информации во таканаречени „коктел-сценарија“ – ситуации во кои треба да се издвојат клучните зборови од повеќе паралелни звуци. Овој феномен е секојдневен: разговор во гужва, слушање наставник во бучна училница или добивање инструкции во хаотична градска средина.
За студијата, научниците вклучиле три групи: лица со аутизам, лица со фетален алкохолен синдром и контролна група од невротипични испитаници. И покрај тоа што сите учесници имале нормален слух, резултатите покажале јасен тренд – колку е понизок коефициентот на интелигенција, толку потешко е издвојувањето и разбирањето на говорот во бучна средина.
„Врската меѓу когнитивните способности и перцепцијата на говорот беше конзистентна кај сите три групи“, објаснува невронаучничката Бони Лау. Таа додава дека задачата бара истовремено издвојување на релевантните аудитивни сигнали, игнорирање на другите, разбирање на контекстот и одржување на концентрација – процеси кои значително го оптоваруваат мозокот.
Овој заклучок укажува дека тешкотиите при слушање во бучни услови не мора да се должат на проблем со слухот, туку на когнитивно оптоварување. Тоа отвора можности за практични решенија – како подобро седење во училница, тивки зони во јавни институции или адаптирани работни услови.
Иако примерокот на испитаници е релативно мал, студијата ги надополнува истражувањата кои покажуваат дека овој предизвик може да се јави и кај лица со деменција или повисок когнитивен замор. Научниците нагласуваат: човек не мора да има оштетен слух за да има потешкотии со слушањето – особено кога околината е гласна, хаотична и полна со конкурирачки звуци.
