Епидемиолошката состојба во Скопје е стабилна, но се препорачува одржување на лична хигиена при ракување со отпад како што е користење на ракавици, маска, миење раце, дезинфициенс, совесно одлагање на отпадот во контејнери и избегнување на нелегални депонии како и затворање на капаците на кантите и избегнување физички контакт со отпадот и исцедокот.
Ова е препораката на Институтот за јавно здравје кој е дел од интеринституционалната работна група за справување со актуелната состојба со отпадот во Скопје. Во групата се вклучени Институтот за јавно здравје, МВР Скопје, Државниот комунален инспекторат, Државниот инспекторат за животна средина и ДСЗУ.
Директорката на ИЈЗ Марија Андоновска информираше дека Институтот изготвил стручно мислење кое денеска е предадено до надлежните институции. Покрај тоа, се препорачани и конкретни мерки и активности насочени кон државните институции, граѓаните и работниците кои имаат директен контакт со отпадот.
Eпидемиологот Драган Кучински информираше дека се изготвени конкретни предлог-мерки за справување со здравствените ризици поврзани со отпадот. Мерките се поделени во две категории, за општото население и за надлежните институции.
-Најважни се мерките за лична и колективна хигиена – често миење и дезинфекција на рацете, користење ракавици при одлагање отпад, како и строго почитување на местата предвидени за одлагање, како што се контејнерите, порача Кучински.
Тој апелираше граѓаните да не создаваат диви депонии, кои дополнително ја загадуваат животната средина, и да внимаваат на правилно управување со домашниот отпад.
Во однос на институциите, Кучински нагласи дека е неопходна заштита на работниците кои го собираат отпадот преку користење лична заштитна опрема и редовна вакцинација. Меѓу предложените мерки се и итно собирање на насобраниот отпад, дезинфекција, дезинсекција и дератизација според епидемиолошки индикации.
-Редовното собирање на отпадот, особено во погусто населените места, треба да се врши најмалку еднаш дневно, а во останатите области според планот на комуналните претпријатија, додаде тој.
Кучински истакна и потребата од едукација на населението за селекција на отпадот, како и можноста за наградување на граѓаните кои активно придонесуваат во процесот. Вклучувањето на локалните заедници во решавањето на проблемот со отпадот е, според него, од суштинско значење.
Нагласувајќи ја потребата од системски пристап во справувањето со отпадот проф. д-р Мирјана Димовска рече дека целта на мерките, препораките и активности е заштита на јавното здравје, со фокус на целокупното население, а особено на ранливите групи како што се децата, болните и бремените жени.
Таа апелираше до надлежните институции да постапуваат согласно законските обврски и да спречат поставување контејнери во близина на здравствени установи, училишта и други објекти каде што се бараат високи хигиенски стандарди.
-Искуството од епидемијата на жолтица во Штип покажа дека поставувањето на контејнери пред училишта е ризик. Затоа, апелирам до директорите на училиштата да постават визуелни упатства за правилно миење на рацете, адаптирани за возраста на учениците, истакна Димовска.
Таа предложи поставување дезинфекциони бариери пред домовите, со цел да се спречи внесување на нечистотија преку обувките. -Мерките се колективни, но и индивидуални – секој од нас има одговорност, додаде таа.
Како клучна мерка, Димовска ја истакна потребата од воведување на примарна селекција на отпадот во домаќинствата, прво волонтерски, а потоа и законски облигаторно.
-Органскиот и неорганскиот отпад не смеат да се мешаат, бидејќи тоа создава исцедок кој е потенцијален извор на зарази, предупреди таа.
Професорката заклучи дека е неопходно интегрирано управување со отпадот, со јасно дефинирани обврски за комуналните претпријатија, кои треба да ја спроведуваат секундарната селекција и да воспостават систем кој ќе го намали ризикот по здравјето на граѓаните.
Како итни мерки Институтот ги нагласува брзото отстранување на расфрланиот отпад со сите расположливи ресурси, приоритетно чистење околу болници, училишта, паркови и игралишта, вонредна дезинфекција, дератизација и дезинсекција на критичните локации, редовно празнење на контејнерите, минимум еднаш дневно во густо населени делови, заштита на работниците со лична заштитна опрема и задолжителна вакцинација и засилен епидемиолошки надзор за заразни заболувања и јавна едукација за ризиците.
Во однос на долгорочните мерки ИЈЗ препорачува воспоставување интегриран систем за управување со отпад, редовно чистење, селекција и рециклирање, како и воведување казнени мерки за несовесно одлагање.
ИЈЗ појаснуваат дека во препораките се вклучени и посебните групи вклучително и работниците коишто се професионално изложен и на овој ризик.
-Оттаму излезе таа препорака дека тие мора редовно да се вакцинираат, да исполнуваат законската обврска за редовна вакцинација од болести коишто меѓу другото се од интерес и овој случај, а особено хепатит А и хепатит Б и други заболувања коишто би можеле да ги добијат на овој начин, истакниваат од ИЈЗ.
Апелираат носење на маски затоа што, како штпо нагласуваат, овој проблем е мултидисциплиниран не е само проблемот со заразните бактериолошки вируси и паразити туку има емисии на хемикалии, емисии на мириси и други гасови коишто не мирисаат, а се многу токсични.
