Во официјално соопштение објавено во саботата, IAEA извести дека експлозиите се случиле во текот на денот, а чадот што излегувал од правецот на блиската помошна зграда бил видлив и во попладневните часови. „Помошниот објект се наоѓа на околу 1.200 метри од оградата на главниот комплекс на нуклеарната централа, а нашиот тим на терен сè уште можеше да го види чадот од тој правец“, стои во изјавата на IAEA.
Иако не е првпат да се известува за тензии околу оваа клучна инфраструктура, последниот инцидент предизвикува дополнителна загриженост поради можноста од сериозен нуклеарен инцидент во зона која и онака е под воена окупација. И покрај напорите на агенцијата да воспостави заштитна зона околу објектот, воени дејства во околината продолжуваат.
Нуклеарната централа Запорожје е под руска контрола од март 2022 година, но сè уште е управувана од украински персонал. Меѓународната заедница, особено преку посредништво на IAEA, постојано повикува на воздржаност и на итна демилитаризација на подрачјето околу објектот. Генералниот директор на IAEA, Рафаел Гроси, повеќепати апелираше дека „безбедноста на Запорожје е од глобално значење“ и дека секое оштетување на нуклеарната инфраструктура може да има катастрофални последици, не само за регионот, туку и за пошироката европска територија.
Во своите последни изјави, Гроси потенцираше дека „ова е уште една јасна демонстрација зошто мора да се воспостави нуклеарна безбедносна заштитна зона околу оваа централа – и тоа без одлагање“. Тој додаде дека присуството на експерти на терен е суштинско, но не е доволно доколку нема трајно политичко решение за безбедноста на објектот.
Иако моментално нема податоци за директна штета на реакторите или ослободување на радијација, инцидентот го засили чувството на несигурност и кревкост во регионот. Од централата потврдија дека е нападнат помошен објект, но не дадоа детали за причинетата штета.
Во меѓувреме, украинските власти ја обвинија руската страна за провокација и продолжување на окупацијата на нуклеарниот објект со цел политичка уцена, додека од Кремљ сè уште нема официјална реакција за последните настани.
Запорожје е една од шесте активни нуклеарни централи во Украина, и нејзината безбедност е предмет на меѓународна загриженост уште од почетокот на руската инвазија. Според експертите, секој инцидент, дури и ако не вклучува директен удар врз реакторите, може да доведе до нестабилност во електроснабдувањето, потешкотии во ладењето на реакторите или зголемен ризик од човечка грешка поради работа под притисок.
IAEA останува присутна на терен и продолжува со мониторинг на состојбата. Се очекува агенцијата наскоро да објави дополнителни податоци за потенцијалната штета и ризикот по животната средина. Меѓутоа, јасно е дека сè додека конфликтот продолжува, централата во Запорожје останува потенцијална точка на криза со глобални последици.
