Факултетот за машинство и бродоградба (ФСБ) на Универзитетот во Загреб потпиша договор со Европската вселенска агенција (ESA) за извршување на научно-истражувачки проектот „Flapping Wing Vehicle for Mars Atmospheric Flight“. Целта на проектот е развој на иновативен дрон инспириран од природата кој би можел да донесе револуција во истражувањето на Марс.
Главниот истражувач и водител на проектот, хрватскиот експерт, проф. д-р. сц. Здравко Терзе, со тимот домашни стручњаци од ФСБ ќе соработува со престижни европски универзитети како TU Delft и Политехнико ди Милано на проектот кој во целост го финансира ESA и кој е прогласен за најдобар меѓу десетина апликации што пристигнале на конкурсот во 2024 година.
Ова е продолжение на истражувањата кои веќе се спроведени на ФСБ во рамките на научниот проект кој исто така го финансирала ESA, со кој се развиени математички модели за летање на таква летелка во атмосферата на Марс, но и на Венера.
„Овој иновативен дрон, кој ќе се развива токму на ФСБ, користи сосема нов начин на летање, инспириран од движењето на биолошките системи на Земјата. Наместо ротирачки лопатки како што користи NASA-овиот Ingenuity, кој изведе 72 летови на Марс пред да се урне во јануари 2024 година, оваа летелка ќе користи ‘махокрило’ – технологија која може да овозможи поефикасен и енергетски поштедлив лет во екстремни услови на Марсовата атмосфера“, изјави професор Терзе.
Првите тестови ќе се спроведат во Холандија
По конструкцијата на ФСБ, првите тестови на лет ќе се спроведат во ESA лабораторијата во Холандија, во специјалната Марс комора која верно симулира атмосферата на Црвената планета.
„Ако оваа технологија помине тестови, хрватскиот научен придонес би можел да придонесе за успехот на идните мисии на Марс“, нагласува Терзе.
Проектот вреден повеќе од пола милион евра
Терзе вели дека договореното финансирање преку ESA и фондацијата Весна од Луксембург ги надминува половина милион евра.
„Дел од финансиите ќе бидат вложени преку ФСБ, а дел преку стартап компанија која ќе продолжи да ја развива оваа технологија“, додава.
Проектот на ESA започна во јануари и ќе трае 15 месеци. Првата верзија на аеродинамичкиот прототип на дронот се планира да се заврши до јуни, кога ќе започнат експериментите во истражувачкиот центар на ESA во Noordwijk, во Марс комората, во лабораторија која ги симулира условите на Марсовата атмосфера.
Целиот прототип, аеродинамичкиот систем на крилата и системот за погон со прифатни механизми ќе бидат развиени на ФСБ со поддршка од партнерите на помали задачи. TU Delft и Политехнико ди Милано ќе бидат подизведувачи на одредени помали задачи, додека проектот се води и реализира на ФСБ.
Терзе вели дека во ретката атмосфера на Марс, која има густина помала од 1% од земјината, „махокрилото“ (како што го нарекле хрватските стручњаци од тимот) треба да биде поефикасно од ротирачките крила што ги користат хеликоптерите и вообичаените дронови.
„Освен резултатите од научните истражувања, доказ за тоа е и еволуцијата која за лет на нашата планета развила махокрило. Потребно е да се истакне дека летот на инсект се остварува по малку различни аеродинамички принципи од летот на птиците кои исто така користат махокрило.
Ние на ФСБ спроведовме истражувања на овој концепт во рамките на научниот проект што заврши во 2023 година и што исто така го финансираше ESA. Резултатите ги објавивме и во угледни научни часописи како што се Aerospace Science and Technology и Acta Astronautica“, објаснува професорот од ФСБ.
„Досега математичките модели и нумеричките симулации го потврдија валидитетот на овој концепт, а сега ќе го потврдиме и експериментално“, додава Терзе.
Постојат планови за првиот лет на Марс, но Терзе вели дека засега не сакаат јавно да ги откриваат.
„Доволно е да кажеме дека следните мисии на Марс се планираат за 2028 година и ние сме во контакт со релевантни институции за развој на таква соработка“, заклучува Терзе.
