ХИВ инфекциите во Европа и понатаму се дијагностицираат со опасно задоцнување, покажува најновиот извештај на Европскиот центар за превенција и контрола на болести (ECDC) и Европската канцеларија на Светската здравствена организација (СЗО). Според податоците за 2024 година, дури 54% од новите дијагнози биле поставени предоцна, кога имунолошкиот систем веќе е значително нарушен и оптималниот третман не може да даде целосен ефект.
Извештајот е објавен во пресрет на Светскиот ден за борба против СИДА, кој годинава се одбележува во понеделник, и носи силно предупредување: доколку не се преземат итни и координирани мерки, Европа ризикува да ја промаши својата стратегиска цел — елиминирање на СИДА како закана по јавното здравје до 2030 година.
Висок број на неоткриени инфекции
Во 2024 година, во регионот опфатен од европската канцеларија на СЗО — кој вклучува 53 земји, до Централна Азија — биле регистрирани речиси 106.000 нови дијагнози на ХИВ. Оваа бројка говори за продолжена трансмисија, но и за значителен дел неоткриени случаи.
Во рамките на Европскиот економски простор (ЕЕП), кој ги опфаќа ЕУ, Исланд, Лихтенштајн и Норвешка, биле евидентирани над 24.000 нови случаи, при што 48% биле со задоцнета дијагноза.
ECDC и СЗО нагласуваат дека ова ниво на недовремено откривање создава сериозен јаз во напорите за превенција, бидејќи лицата кои не знаат дека се заразени несвесно го пренесуваат вирусот и пристапуваат до третман предоцна.
Итен повик за пообемно тестирање
Здравствените институции ја истакнуваат потребата за:пообемно и редовно тестирање, поголема достапност до бесплатни тестови,уведување и охрабрување на домашно (само)тестирање и подобар пристап за ранливите и маргинализирани групи.
Според податоците на Обединетите нации, во 2024 година 1,3 милиони луѓе глобално се заразиле со ХИВ, а на крајот на годината со вирусот живееле 40,8 милиони луѓе. Повеќе од три четвртини имаат пристап до терапија, но битката и понатаму е далеку од завршена: само во 2024 година околу 630.000 луѓе починале од последици поврзани со СИДА.
2030 година — реална цел или амбиција во ризик?
Иако ECDC и СЗО остануваат на ставот дека елиминацијата на СИДА како јавно-здравствена закана до 2030 година е постиглива, тие предупредуваат дека тоа ќе биде возможно само ако Европа веднаш започне со намалување на јазовите во тестирањето и дијагностиката.
„Целта е достижна, но времето истекува,“ стои во заедничкиот заклучок.
