Хичкок и Кинг: Големите мајстори на камео улогите – кога режисерот и авторот сами се појавуваат во своите хорори

Малечко, речиси невидливо лице поминува низ кадарот додека камерата се фокусира на главниот лик. Тоа е само случаен минувач, човек што изгледа како да брза на работа или го чека автобусот. Но ако сте внимателни, ќе го забележите: тоа е Алфред Хичкок – мајсторот на неизвесноста, кој цели 51 година се појавуваше во речиси секој свој филм, од „Градината на задоволствата“ во 1925 до „Семејна завера“ во 1976. Неговото лице, иако кратко прикажано, стана негов визуелен автограм – знак дека тој е таму, невидлив и сеприсутен, како сенка зад секој хорор и мистерија што ја гради.

Но Хичкок не е единствениот кој го направил ова свој потпис. Стивен Кинг – кралот на хоророт – го следи истиот принцип во екранизациите на своите книги. И тој се појавува во мали, споредни, но незаборавни улоги. Понекогаш комични, понекогаш злокобни, неговите камеа се тајни врати во светот што го создал – како писател што физички влегува во сопствената приказна.

Кај Хичкок, сè започнало како практична шега. Во неговите рани филмови често недостасувале статисти, па режисерот сам се нудел да се појави во кадар. Со текот на времето, ова прераснало во традиција – гледачите почнале да го бараат Хичкок на екраните, додека тој вешто се сокривал зад весник, влегувал во автобус, или едноставно поминувал во позадина. Во „Север-северозападно“ доцни на автобус, во „Френзи“ стои рамнодушно додека сите околу него аплаудираат, а во „Птиците“ мирно излегува од продавница со своите терие́ри – токму пред да започне птичјиот терор. Овие моменти се мали, но значајни – сведоштво дека и самиот автор е присутен, длабоко вграден во делото.

Слична е и улогата што Стивен Кинг ја игра во светот на филмот. Тој не режира сам, но неговите камеа се како потсетник дека приказните што ги гледаме на екран се негови родени чеда. Во „Creepshow“ (1982) ја игра главната улога на човек што полека се претвора во растение. Во „Pet Sematary“ (1989) е свештеник на погребот, додека во „It: Chapter Two“ (2019) се појавува како продавач кој му вели на Бил Денбро дека не му се допаѓал крајот на неговата книга – саморефлексивна шега на авторот со критиките што долго го следат. Камеата на Кинг често се со појака наративна или мета-коментарска функција од оние на Хичкок – тие се игра со границите меѓу фантазијата и реалноста, изјава дека „да, ова е мојот свет, и јас сум во него“.

Стивен Кинг во Pet Semetary

И двајцата – Хичкок и Кинг – го користат сопственото лице како алатка за комуникација со внимателниот гледач. Тие се како ехо што се враќа, потсетник дека уметноста е и лична и авторска, дури и кога изгледа како да ѝ припаѓа на ликовите. Хичкок шепоти низ толпата, Кинг шегувачки се појавува зад шалтерот. И токму во тие мали мигови, камерата се врти назад кон авторот – и ние, гледачите, стануваме соучесници во нивната игра.

Затоа нивните камеа не се само забава. Тие се симболи на присуство, потсетник дека сè што гледаме е плод на нечие дело, на нечија сенка што се протега од зад камерата сè до екранот. И можеби затоа, Хичкок некогаш рекол со полуироничен тон: „Мојот омилен лик сум јас самиот.“ Веројатно, истото би го кажал и Стивен Кинг.

е-Трн да боцка во твојот инбокс

Последни колумни