Гренланд, најголемиот остров на светот со само 60.000 жители, одеднаш станува глобално интересен поради своите огромни рудни богатства и територијалните претензии на Соединетите Американски Држави. Изборите што ќе се одржат на 11 март привлекоа големо внимание, особено поради амбициите на Доналд Трамп да „го добие“ Гренланд како дел од САД.
Иако Гренланд е дел од Кралството Данска, има значителна автономија. Неговите единствени заеднички прашања со Данска се однесуваат на надворешната политика, безбедноста и финансии, но Гренланд веќе во 1985 година одлучи да не се приклучи на Европската унија, за разлика од Данска.
До неодамна изборите на Гренланд, на кои се избираат 31 пратеник во локалниот парламент, беа речиси непознати надвор од границите на островот. Меѓутоа, ситуацијата се промени поради амбициите на Трамп за Гренланд. Оваа стратегиска положба, кој се наоѓа блиску до границата помеѓу САД и Русија, одамна е од интерес за војската, а најпознатата воена база на островот, Туле (денес Питуфик Спејс Бејс), се користи за електронско извидување и следење на ракетни закани.
Покрај воената важност, Гренланд е богат со рудни ресурси. Се очекува да има големи резерви на нафта, природен гас, злато, ураниум и цинк, што дополнително го поттикнува интересот на меѓународните актери, вклучувајќи ги САД, Русија и Кина.
Трамп и Гренланд
Доналд Трамп, за време на својот прв мандат, се обиде да го „купи“ Гренланд од Данска, но Копенхаген ја одби оваа понуда. Иако Трамп на почетокот на март изјави дека го поддржува правото на Гренланѓаните да одлучат за својата иднина, пота додаде: „Мислам дека ќе го добиеме Гренланд. На овој или на оној начин, ќе го добиеме.“ Ова предизвика незадоволство меѓу жителите на Гренланд. Истражувањето на јавното мислење покажува дека само 6% го поддржуваат приклучувањето на САД, додека 85% се против. На многумина им е поблиска идејата за целосна сувереност на Гренланд.
Гренланд има богати природни ресурси, а во последните децении расте притисокот врз локалната влада да одлучи кој ќе има пристап до овие ресурси. Странските влијанија, вклучувајќи ги американските, руските и кинеските интереси, сè повеќе се чувствуваат, што создава дополнителна тензија на островот.
Политички и општествени контексти
Гренланд се соочува со големи предизвици во поглед на развојот, бидејќи островот е далеку од современите инфраструктури, а животот во многу области е отежнат од суровата клима и зимата која трае месеците. Патиштата се речиси невообичаени, а многу региони се изолирани за време на зимата. Оваа изолација придонесува за економски и социјални проблеми, вклучувајќи висока стапка на емиграција на младите, како и растечки проблеми со алкохолизмот и наркотиците.
Иако Гренланд се соочува со економски потешкотии, рудните богатства претставуваат потенцијал за идни развој, но политичарите нагласуваат дека треба да имаат контрола врз овие ресурси. Гренланд сака сам да одлучи кој ќе има пристап до овие ресурси, а не да биде подложен на надворешен влијание. Во моментов, една третина од буџетот на островот доаѓа од Данска, но растечкиот потенцијал на рудните богатства може да ја промени оваа ситуација.
Странски влијанија и загриженост
Политичарите на Гренланд, како премиерот Муте Егеде, јасно ја дадоа својата порака дека сакаат целосна независност и дека не сакаат да бидат ни Американци, ни Данци. „Ние сме Калалити,“ порача Егеде. Тој ја води партијата Зедница на Инуити која, заедно со социјалдемократите, доминира во парламентот.
Меѓутоа, постои загриженост за странски влијанија на изборите. Данската разузнавачка служба, ПЕТ, забележала зголемена активност на странски разузнавачки служби, а во главните градови забележани се сомнителни банкарски сметки поврзани со политички актери. Исто така, инфлуенсери блиски до Трамп дури и дистрибуирале банкноти во Нук, главниот град на Гренланд.
Иако експертите сметаат дека Гренланд не е лесно подложен на манипулации преку социјални медиуми, опасноста од странски влијанија не е целосно исчезната. Оваа ситуација би можела да продолжи да се развива, па се очекува дека претстојните избори ќе имаат долгорочни последици, како за внатрешната политика на Гренланд, така и за глобалните односи.
Иако изборите на Гренланд нема да го променат веднаш неговиот меѓународен статус, тие станаа клучен момент во глобалната геополитика. Овој регион со богати природни ресурси и стратегиска положба ќе останат под внимателно следење од меѓународни актери, а границите помеѓу суверенитетот и надворешното влијание ќе бидат тема која ќе продолжи да се искачува на глобалната агенда.
