Според нова студија објавена во списанието Nature Geoscience, глечерот се повлекол за повеќе од осум километри за само два месеца во 2022 година — нешто што досега не е забележано кај глечери кои почиваат на морското дно.
Истражувачите, предводени од Наоми Окват од Универзитетот во Колорадо, велат дека овој настан можеби е прв современ пример на процес во кој глечер што бил „заземјен“ нагло ја губи стабилноста. Но други експерти тврдат дека делот што се повлекол бил всушност пловечки, што би значело дека ваквиот колапс не е толку редок.
„Ова е вистинска научна загатка — вистински whodunnit момент,“ изјави Окват.
Приказната почнува во 2002 година со драматичниот колапс на ледената полица Ларсен Б, која делумно го држела глечерот Хекторија на место. Кога таа се распаднала, глечерот се забрзал и почнал да се топи. Неколку години подоцна, мразот што се формирал во заливот го стабилизирал глечерот, но во 2022 година тој мраз се скршил, отворајќи пат за ново, многу побрзо повлекување.
Според сателитски податоци, помеѓу јануари 2022 и март 2023 година глечерот се повлекол за околу 25 километри, а најдраматично било токму во последните два месеца од 2022 година.
Што ја предизвикало драмата?
Авторите на студијата претпоставуваат дека глечерот лежи врз рамна ледена рамнина на морското дно, што го прави особено чувствителен. Кога топлата океанска вода почнала да го поткопува мразот, ледената маса можеби се „подигнала“ одеднаш, предизвикувајќи серија огромни распаѓања и повлекување со брзина десетпати поголема од било која досега забележана.
„Глечерите не се повлекуваат толку брзо,“ изјави професорот Ејдриан Лакман од Универзитетот Свонси. „Но овој случај ни покажува што може да се случи во други делови на Антарктикот, особено таму каде што морскиот мраз ја губи својата стабилизирачка улога.“
Некои научници, меѓу нив и д-р Кристин Бечлор од Универзитетот во Њукасл, сметаат дека глечерот можеби веќе бил пловечки и дека промената, иако впечатлива, не е толку невообичаена. Клучниот спор е околу позицијата на „граунд-линијата“ – местото каде што мразот го напушта морското дно и почнува да плови.
„Ако овој дел бил навистина заземјен, тогаш гледаме нешто навистина ново. Но ако бил пловечки, тогаш станува збор за класично пукање на ледена полица,“ вели Бечлор.
И покрај несогласувањата околу деталите, научниците се едногласни во едно – промените во поларните региони се одвиваат многу побрзо отколку што се очекуваше.
„Без оглед на механизмот, брзината на промените е застрашувачка,“ вели професорката Ана Хог од Универзитетот во Лидс. „Мораме да собереме повеќе податоци од сателити за подобро да разбереме што се случува и какви ќе бидат последиците за нивото на морињата.“
Иако Хекторија е релативно мал глечер, научниците предупредуваат дека слични процеси би можеле да се појават кај многу поголеми ледени маси, како што е „глечерот на судниот ден“ Твејтс, кој би можел сам да го подигне нивото на морињата за повеќе од половина метар.
Во најстудениот дел на планетата, ледот веќе не е симбол на стабилност, туку на забрзана промена.
Извор: BBC
