Зошто се спорни резултатите од телевоутингот од Израел, Шпанија и Белгија? Дали е во прашање вистинскиот победник? И какви последици може да следат? Кој ги пишува правилата? Кој ги прекршува? И дали Евровизија остана доследна на сопствените вредности?
Во емисијата „Зборуваме“ зборуваа аналитичарот Огњан Гогиќ и Дејан Кукриќ, поранешен долгогодишен коментатор на Евровизија и шеф на делегацијата на БиХ на Евросонг, кој е уредник на оваа емисија.
Гогиќ смета дека ваквите реакции не се новини, туку дека овогодинешните контроверзи имаат специфичен контекст.
„Секоја година по натпреварот има слични реакции, бидејќи генерално има големи очекувања. Тоа е многу конкурентен натпревар, многу делегации инвестираат многу, очекуваат многу, а потоа доживуваат недоволни резултати“, рече Гогиќ.
Гогиќ истакнува дека Белгија е пример за разочарување, бидејќи нивната песна и покрај големите очекувања не се пласираше во финалето.
“Белгија е одличен пример. Најголемо разочарување е што не се пласираа во финалето. Очекуваа многу, а останатите потфрлија. И тогаш секогаш барате некого да се обвинувате”, вели Гогиќ.
Посебно внимание е насочено кон вмешаноста на Израел, што предизвика поларизација. Гогиќ објаснува дека дел од публиката гласа од солидарност, слично како во случајот со Украина, а во исто време се упатуваат сериозни обвинувања.
„Има обвинувања дека владата на Израел агитира за гласање. Закупила платен простор на социјалните мрежи, дури и на Тајмс сквер во Њујорк. Исто така, постојат сомневања дека купувале СИМ-картички и гласови“, објаснува Гогиќ.
Политичко влијание и системски реформи
Контроверзите околу гласањето доведоа до две клучни барања: преглед на овогодинешните резултати и реформа на системот за гласање за идните натпревари. Гогиќ забележува дека политичката димензија на конкуренцијата се продлабочува, особено во земји како Шпанија и Белгија.
„Интересно е што во Белгија и Шпанија жирито му даде нула поени на Израел, а публиката 12. Тоа се земјите кои протестираат. За тоа зборуваше и премиерот на Шпанија, што покажува колку беше политизирана конкуренцијата“, рече Гогиќ.
Прашањето за реформите на гласачкиот систем станува централно. Гогиќ наведува предлози за намалување на бројот на пораки што може да ги испрати поединецот. „Моментално се дозволени 20 пораки по лице. Се повикува следната година да биде помалку, за да се намали можноста за купување гласови“, вели Гогиќ.
Дејан Кукриќ, со искуство во организација на Евровизија, додава перспектива за техничко-правната заштита на гласањето. Смета дека директна манипулација со гласовите е малку веројатна поради строгите процедури.
„Целата контрола на паневропското телевоутинг беше во рацете на компанијата „Дигаме“, ќерка на „Дојче Телеком“. Тие зад себе имаа ревизорски фирми и тешко дека е компромитиран на начин што лесно можеше да се открие“, објаснува Кукриќ.
Емотивно гласање и иднината на Евровизија
Кукриќ ја посочува емотивната природа на публиката како клучен предизвик за транспарентноста на натпреварот. Публиката често гласа врз основа на политички или социјални ставови, а не на квалитетот на песната, што е тешко да се реши проблем.
„Ако публиката гласа не поради песна, туку поради емотивен однос кон некоја земја, тоа не може да се поправи. Тоа се случи со Израел годинава, минатата година или со Украина. Борбата против тоа е сизифовска работа“, рече Кукриќ.
Кукриќ потсетува на претходните критики за „соседско гласање“ во балканскиот регион, но истакнува дека тоа е поширок феномен.
„Прашањето за иднината на Евровизија останува отворено. Кукриќ предупредува дека прекумерната борба против емотивното гласање може да ја загрози суштината на натпреварот. „На крајот, тоа може да доведе до тоа Евровизија да биде се освен „Песна на Евровизија““, објаснува Кукриќ.
