Францускиот премиер Франсоа Бајру ризикува да ја загуби клучната доверба во парламентот следниот понеделник. Исходот може да доведе до пад на владата, одложување на буџетот или дури и предвремени избори.
Бајру, кој беше назначен во декември минатата година од страна на претседателот Емануел Макрон, се обидува да одржи слаба малцинска коалиција во силно поделено Национално собрание.
Ако го загуби гласањето — што се смета за најверојатен исход — Франција би можела повторно да влезе во период на политичка неизвесност.
Зошто се одржува гласањето за доверба?
Бајру самиот ја покрена иницијативата за гласањето за доверба — невообичаен потег во француската политика.
Во срцето на кризата е неговиот план за стабилизирање на јавните финансии. Буџетот за 2026 предвидува намалување на буџетскиот дефицит од 5.8% на помалку од 4.6%, што би значело значителни кратења и нови даноци.
Една од најнепопуларните мерки е укинување на два од 11 државни празници – предложени се Велигденски понеделник и 8 мај (Денот на победата над фашизмот).
Иако Бајру тврди дека мерките се неопходни за да се задржи долгот на „одржливо ниво“, опозициските партии ги нарекуваат “асоцијални и неправедни”. За 10 и 18 септември се најавени масовни протести низ целата земја.
Ова не е гласање за недоверба предложено од опозицијата, туку обид на премиерот да докаже дека има легитимитет да владее.
Кои се можните исходи?
Најверојатно: Пад на владата на Бајру
Во понеделник, Бајру ќе одржи говор, по што следи дебата и потоа гласање. Потребни се 289 од 577 гласови за да падне владата.
Фар-десната Национален собир, крајно-левата Непокорена Франција, Комунистичката партија, Зелените и Социјалистичката партија веќе најавија дека ќе гласаат против Бајру.
Ако изгуби, премиерот и неговите министри ќе мора да поднесат оставка. Владата ќе може да врши само тековни работи додека Макрон не назначи нов премиер.
Макрон има неколку опции:
- Назначување нов премиер од своите редови
- Премиер од друга партија кој би можел да формира коалиција
- Технократска влада со висок државен службеник прифатлив за повеќето партии
Но секој од овие сценарија се соочува со ист проблем — новиот кандидат може повторно да се соочи со недоверба во длабоко фрагментираниот парламент.
Малку веројатно: Бајру oстанува на функција
Иако малку веројатно, Бајру би можел да преживее со значителни отстапки — особено во буџетските прашања.
Оваа недела, тој ќе одржи средби со партии за да преговара. Ако успее, би имал принципиелна поддршка за буџетот, но ќе мора да преговара за секоја мерка со непријателски настроен парламент.
Дури и да преживее, неговата влада ќе остане нестабилна.
Можност за распуштање на парламентот и предвремени избори
Од распуштањето на парламентот на 9 јуни 2024 од страна на Макрон, Франција се наоѓа во состојба на политичка нестабилност.
Францускиот устав сега повторно му дозволува на претседателот да распушти парламент. Нови избори би се одржале во рок од 20 до 40 дена.
Фар-десната партија го поддржува ова сценарио, уверена дека овојпат ќе победи, откако освои 33% во првиот круг на изборите во јуни 2024. Но, во вториот круг завршија трети, поради соработката помеѓу левицата и центристите на Макрон.
Анкета на Ifop покажа дека 63% од Французите сакаат нови избори.
Сепак, Макрон вели дека тоа не му е прв избор.
И што ако Макрон поднесе оставка?
Некои аналитичари прашуваат дали претседателот треба да поднесе оставка поради континуираната блокада. Но ова е малку веројатно. Макрон повторува дека ќе остане на функцијата до 2027.
Жан-Лик Меланшон, лидерот на Непокорена Франција, повика на оставка на Макрон ако Бајру не добие доверба, и најави импичмент процедура на крајот на септември.
Што ќе се случи со буџетот за 2026?
Падот на владата автоматски го блокира буџетскиот предлог. Нова влада би морала да поднесе ревидиран буџет.
Ако до крајот на 2025 нема нова влада, ќе се примени специјална уставна одредба со која буџетот од 2025 ќе се продолжи и за 2026, што би обезбедило основно функционирање на државата.
Но ваков потег би ја нарушил финансиската кредибилност на Франција кај кредитните агенции и Европската Унија.
