Француската државна инвестициска банка со првото издавање на т.н. „европска одбранбена обврзница“ планираше да обезбеди една милијарда евра – но интересот на инвеститорите беше речиси четири пати поголем. Овој силен пазарен одзив ја отвора повторно расправата за можноста за широка примена на заеднички европски одбранбени обврзници.
Европска побарувачка што ја надмина понудата
Според официјалните податоци на Bpifrance, финалната книга на нарачки достигнала над 3,8 милијарди евра, иако во понуда биле само една милијарда. Околу 66% од средствата доаѓаат од инвеститори надвор од Франција, што укажува на растечка поддршка за европската одбранбена индустрија.
Најголем интерес покажале инвеститори од нордиските држави (22%) и јужна Европа (20%). Учествувале и институции од Бенелукс, земјите од германско-австриско-швајцарската зона (DACH), како и Велика Британија и Ирска.
„Оваа иницијатива за Европска одбранбена обврзница има цел да ја зајакне стратешката автономија и конкурентноста на европската одбранбена индустрија. Претставува значајна пресвртница и за Bpifrance и за целиот европски одбранбен екосистем,“ изјави извршниот директор Никола Дифурк.
Тој додаде дека институцијата останува посветена на поддршка на иновативните компании, со особен фокус на малите и средните претпријатија кои го држат најкритичниот дел од синџирот на вредност во одбранбениот сектор.
Приходите од ова издавање ќе се користат за финансирање или рефинансирање кредити за одбранбени компании во рамките на програмата Def’fi. Таа програма нуди специјализирани финансиски инструменти за мали и средни претпријатија кои снабдуваат одбранбени производители, како и за фирми од индустриско-технолошката база на Франција.
Ова се случува во период кога повеќе земји од ЕУ со ограничени буџети се обидуваат забрзано да се пренаоружаат, мотивирани од растечката закана од Русија.
Битката околу заедничкото европско задолжување
Европската комисија претстави план според кој до крајот на деценијата може да се инвестираат до 800 милијарди евра во европската одбрана. Но најголемиот дел од средствата треба да дојде од националните буџети – преку активација на таканаречената „клауза за бегство“ во Пактот за стабилност и раст.
Досега, 16 земји-членки добија дозвола да се отстапат од строгите фискални правила, токму за да го зголемат одбранбеното финансирање.
Франција, чиј јавен долг одамна го надминува европскиот лимит, бара иновативни модели како заеднички европски одбранбени обврзници. Но неколку „штедливи“ земји силно се противат на идејата за заеднички долг. Како аргумент го наведуваат искуството со европскиот пост-ковид фонд, чии трошоци значително пораснаа поради инфлацијата и растот на каматите.
Регулаторни ограничувања и проблеми со финансирањето
Брисел во моментов предлага намалување на бирократските пречки за одбранбените компании, вклучувајќи подобрен пристап до капитал. Особен проблем се стандардите за животна средина, општествена одговорност и корпоративно управување (ESG), врз основа на кои инвеститорите ги рангираат компаниите.
Според европската таксономија, одбранбените активности се класифицираат како „неодржливи“. Тоа значи дека фирмите во секторот – особено малите – тешко обезбедуваат кредити, услуги, па дури и енергетска или транспортна поддршка.
Европската одбранбена обврзница е само еден од новите инструменти што Bpifrance ги разви за да го надмине овој проблем. Минатиот месец беше отворен нов приватен фонд со минимален влог од 500 евра, наменет за поддршка на стартапи, МСП и средни компании во одбранбениот сектор. Целниот износ на фондот е 450 милиони евра.
