Програмата за животна средина на Обединетите нации (UNEP) анализираше во новиот извештај UNEP Global Forecast of Waste Management 2024 – каков е односот на човекот кон отпадот, до какви последици може да доведе продолжувањето на трендот на зголемување на отпадот и кои чекори се клучни за спречување на негативни исходи Надвор од староста на отпадот: претворање на ѓубрето во ресурс.
Доаѓајќи до суштината на проблемот, се посочува дека количеството на комунален отпад се очекува да се зголеми за две третини, а неговите трошоци речиси да се удвојат за една генерација. Поточно, од 2,3 милијарди тони во 2023 година, производството на комунален цврст отпад ќе се зголеми на 3,8 милијарди тони до 2050 година. Кога станува збор за глобалните годишни трошоци, тој би можел да се удвои на 640,3 милијарди долари до 2050 година.
Планетата се соочува со тројна планетарна криза, односно три големи еколошки проблеми кои се меѓусебно поврзани. Во оваа смисла, зборуваме за климатски промени, губење на биолошката разновидност и загадување, а зголемувањето на количината на отпад директно придонесува за оваа криза. Имено, кога ќе заврши во природа, отпадот сам по себе претставува загадување. Како таков, тој е особено опасен за морскиот живот. Животните се повредуваат, се заплеткуваат и голтаат отпад. Од друга страна, неправилното управување со отпадот доведува до ослободување на емисии со ефект на стаклена градина, кои ги забрзуваат климатските промени. Понатаму, климатските промени доведуваат до бројни негативни последици, како резултат на кои страда биолошката разновидност.
Дали ќе има намалување или зголемување на комуналниот отпад зависи од три фактори. Првиот е дизајнот на производот, кој одредува каков тип на материјал ќе се користи, колку и дали производот може повторно да се користи, поправа или рециклира на крајот од својот животен век. Втората е одлуката на граѓаните како ќе се однесуваат кон производот – кој ќе го купат, како ќе го користат и конечно како ќе го отстранат. Последното се однесува на капацитетот на локалните системи за управување со отпад, како оние за собирање и селектирање, така и оние за рециклирање и повторна употреба.
Истражувањата покажуваат дека во моментов само 19 отсто од комуналниот цврст отпад се рециклира, вклучувајќи метали, стакло, хартија, картон, одредени видови пластика, како и биоразградлив отпад кој се третира со компостирање или се користи за производство на биогас. Иако рециклирањето е нешто на што се инсистира, моделот со нула отпад е уште поефикасен начин за намалување на употребата на енергија. Станува збор за повторна употреба, поправка, но и мерки кои поттикнуваат намалување на потрошувачката.
Друг начин да се користи отпадот е да се користи за производство на енергија. Сепак, релативно мал број земји ја применуваат оваа практика, бидејќи нејзината корисност и прифатливост за животната средина се доведени во прашање. Постојат две важни причини. Прво, откако отпадот се согорува за да се генерира енергија, тој повеќе не може да се рециклира или повторно да се користи, што значи дека ќе има потреба од користење на нови суровини за производство на нов производ. На овој начин, отпадот не може да продолжи да циркулира, но неговата функција завршува откако ќе се претвори во енергија што треба да се троши. Второ, согорувањето на отпадот, како што е пластиката, ослободува стакленички гасови и други емисии.
За да се спроведат добри практики, неопходно е меѓународните развојни банки да ги препознаат и поттикнат докажаните иницијативи за нула отпад и циркуларната економија, потоа националните влади да интегрираат политики и поддршка за општините, малите и средните претпријатија, како и како неформални сектори. Конечно, треба да се осигура дека професионалното знаење се пренесува на граѓаните, кои играат важна улога во овој процес.
Извор: energetskiportal.rs
