ЕЦБ предупредува дека цените на храната во еврозоната растат екстремно брзо од 2022 година и остануваат клучен инфлациски притисок.
Европската централна банка (ЕЦБ) предупреди дека цените на храната во еврозоната растат побрзо од општата инфлација подолго време, што претставува предизвик и за домаќинствата и за креаторите на монетарната политика.
Додека вкупната инфлација во еврозоната се ублажи и се приближи до среднорочната цел на ЕЦБ од 2 проценти, банката наведува дека „инфлацијата на храната од 2022 година е исклучителна и постојана“. Според нивните податоци, просечната кошничка со прехранбени производи денес чини една третина повеќе отколку пред пандемијата на ковид-19, додека цените на храната се зголемија за повеќе од 40 проценти од 2015 година.
Инфлацијата во Еврозоната се намали од рекордни 10,6 проценти во октомври 2022 година на 2 проценти во последните месеци. Сепак, според извештајот на Европската комисија, секој трет граѓанин се грижи дека нема да може да си ја дозволи храната што сака да ја купи. ЕЦБ потсетува дека зголемувањето на цените на храната особено силно ги погодува домаќинствата со пониски приходи, бидејќи храната зафаќа значително поголем дел од нивните трошоци.
Статистиката покажува дека цените на говедското, живинското и свинското месо скокнале помеѓу 38 и 44 проценти од 2015 година, додека млекото, путерот, кафето, маслиновото масло, какаото и чоколадото значително се зголемиле во последните шест години. Дополнителен притисок создаваат климатските промени и екстремните временски услови – сушите во Шпанија доведоа до рекордно зголемување на цената на маслиновото масло, а лошото време во земјите извознички како што се Гана и Брегот на Слоновата Коска ја зголеми цената на кафето и какаото.
ЕЦБ истакнува дека настаните поврзани со климатските промени стануваат сè почести и сериозно ги нарушуваат синџирите на снабдување со храна. Покрај тоа, зголемувањето на цените на енергијата по руската инвазија на Украина, како и повисоките глобални и локални приходи, ја зголемија побарувачката, дополнително зголемувајќи ги цените.
Зошто зголемувањето на цените на храната ја загрижува ЕЦБ
Купувањето храна е задолжителна ставка на потрошувачката и затоа има силно влијание врз перцепцијата и очекувањата за инфлацијата. Токму овие очекувања ЕЦБ внимателно ги следи, бидејќи се клучни за одржување на стабилноста на цените.
Во рамките на официјалниот индекс HICP, кој ја мери инфлацијата во Еврозоната, цените на храната моментално растат со најбрзо темпо – 3,2 проценти. Нивното учество во овој индекс е околу 20 проценти, што е двојно поголемо од учеството на енергијата. Затоа, зголемувањето на цената на храната, па дури и на производи како чоколадо, кафе или маслиново масло, има посилен ефект врз вкупната инфлација од зголемувањето на цените на енергијата.
ЕЦБ наведува три клучни причини зошто цените на храната моментално имаат посебна тежина:
-Отворање на јаз помеѓу движењата на цените на храната и општата инфлација, поголем и подолг од порано.
-Цените на храната се значително обликувани од инфлаторните очекувања, што е клучно за одлуките на ЕЦБ.
Зголемувањето на цените на храната непропорционално влијае на посиромашните домаќинства.
Доколку ЕЦБ процени дека целта за инфлација од 2 проценти е под закана, може да има уште едно зголемување на каматните стапки. Ова би значело поскапи кредити, пониски инвестиции и послаб економски раст во целата еврозона.
