Нова мапа на сеизмички ризик што деновиве кружи на социјалните мрежи повторно го сврте вниманието кон Балканот – регион кој научните модели одамна го вбројуваат меѓу најризичните подрачја во Европа. На визуелизацијата, континентот е поделен во три категории: многу низок (зелена зона), среден-низок (портокалова) и висок ризик (црвена). Балканскиот Полуостров, вклучувајќи ја и Македонија, е прикажан целосно во „црвеното“.
Мапата брзо се прошири онлајн, создавајќи нов бран на интерес и загриженост кај јавноста. Но, согласно со експертите, ова не претставува изненадување: податоците се совпаѓаат со веќе воспоставените европски научни модели кои ја следат сеизмичката активност на континентот.
Балканот – зона со висока сеизмичка активност
На прикажаната карта целиот Балкан – Северна Македонија, Словенија, Хрватска, Босна и Херцеговина, Србија, Црна Гора, Албанија и Грција – е позициониран во зоната на најголема сеизмичка опасност. Високата активност на раседи, густата урбанизација и старата градбена инфраструктура дополнително го зголемуваат ризикот.
За споредба, земји како Ирска, Велика Британија и поголемиот дел од Скандинавија се прикажани како зони со многу мала веројатност за силни земјотреси.
Научната позадина: ESHM20 и моделот за 2025 година
Мапата што се споделува кореспондира со Европскиот сеизмички модел на опасност (ESHM20) од 2020 година – најобемната досега научна проценка на сеизмички ризик во Европа. Моделот, како и неговиот ажуриран сет-мерки за 2025 година, е развиен од меѓународен тим истражувачи и е финансиран преку програмата Хоризонт 2020 на Европската Унија.
Овие истражувања вклучуваат архивски податоци за земјотреси, геолошки анализи, распределба на активни раседи и напредни симулации за движењето на земјата при потреси.
EFEHR и GEM Foundation – клучните институции зад моделите
Моделите ги одржуваат и надградуваат Европските капацитети за опасност и ризик од земјотреси (EFEHR), во соработка со GEM Foundation и истражувачката инфраструктура EPOS. Преку нивната платформа, податоците се достапни јавно и служат за национални стратегии за намалување ризик, урбанистичко планирање и инфраструктурна безбедност.
Што значи ова за регионот?
Согласно европските процени, најризичните области остануваат Турција, Грција, Албанија, Романија и Италија, а веднаш зад нив се балканските држави. Урбаните средини со постари градби се најподложни на потенцијална материјална штета.
Стручните институции препорачуваат: модернизација на постојната инфраструктура, унапредување на градежните стандарди, ажурирани локални и национални протоколи за брза интервенција и подобрување на јавната информираност и подготовка.
Иако мапите што кружат на Интернет често создаваат драматична перцепција, научните податоци потврдуваат дека загриженоста е реална – но управлива преку соодветни политики, инвестиции и планска подготовка.
