Холандија и Грција поставија нови рекорди за соларна енергија, додека и ветерната енергија достигна нови висини во мај и јуни. Во историски пресврт, соларната енергија генерираше повеќе електрична енергија од кој било друг извор во ЕУ минатиот месец.
Новите податоци од енергетскиот тинк-тенк Ember покажуваат дека соларната енергија учествувала со 22,1% од електричниот микс на ЕУ во јуни 2025, надминувајќи ја нуклеарната – и, значајно, далеку надминувајќи ги фосилните горива.
Најмалку 13 земји-членки поставиле месечни рекорди за соларна енергија, вклучувајќи ја Холандија (40,5%) и Грција (35,1%), благодарение на зголемен капацитет и низа сончеви денови.
Овој поместување, исто така, ѝ помогна на ЕУ да се справи со зголемената побарувачка на електрична енергија предизвикана од раните летни топлински бранови.
Европските земји постигнуваат рекордно ниски нивоа на користење јаглен
Додека соларната енергија расте, зависноста на Европа од јагленот драстично опаѓа.
Само 6,1% од електричната енергија во ЕУ доаѓала од јаглен, што е пад од 8,8% во споредба со истиот месец минатата година – најниско месечно ниво досега.
Германија и Полска, кои заедно трошат најмногу јаглен во ЕУ, исто така забележале рекордно ниски вредности. Германија генерирала само 12,4% од струјата од јаглен, додека во Полска тоа сѐ уште изнесува значителни 42,9%.
Други земји како Чешка (17,9%), Бугарија (16,7%) и Данска (3,3%) исто така постигнале нови ниски нивоа.
Десет земји-членки воопшто не користеле јаглен, вклучувајќи ја и Ирска, која официјално ја затвори последната термоцентрала на јаглен на 20 јуни. Шпанија и Словачка планираат целосно да го укинат јагленот до крајот на 2025 година.
Во меѓувреме, најмалку 13 земји-членки забележале највисоки досега удели на соларна енергија, меѓу кои Белгија, Хрватска, Франција, Унгарија, Италија, Португалија и Словачка.
Овие податоци ветуваат многу за енергетската транзиција на Европа – лето помалку зависно од фосилни горива и повеќе напојувано од сонцето.
Јавната поддршка за зелена енергија останува силна
Успехот на соларната енергија во Европа делумно се должи на силната јавна поддршка за обновливи извори, особено кога носат економски придобивки.
Европската комисија известува дека речиси девет од десет Европејци ја поддржуваат акцијата на ЕУ за зголемување на обновливата енергија.
Во многу земји, соларните панели на покриви, поевтини сметки и независноста од нестабилните пазари на фосилни горива се привлечни за помладите и еколошки свесни граѓани.
Истражувањата покажуваат дека локалните енергетски иницијативи кои нудат попусти, заедничко сопствеништво или отворање на работни места добиваат стабилна поддршка од населението. Проектите што рано ги вклучуваат заедниците и споделуваат добивки имаат поголеми шанси за долгорочен успех.
Овие иницијативи придонеле и за брзиот раст на соларниот капацитет во Европа, забрзувајќи го преминот кон енергија без фосилни горива.
Во 2008 година, соларната енергија сочинувала само 1% од обновливата енергија во Европа. Во 2023, таа изнесувала 20,5%, според Комисијата.
„Непрекинатите рекорди не се само поради сончевото време, туку и поради новите соларни инсталации што се градат секоја година,“ објаснува Рослоу.
Соларната можност допрва започнува
Иако овој месец е важен пресврт, аналитичарите велат дека тоа е само поглед кон можната иднина.
Ново истражување од Global Energy Monitor открива дека претворањето на затворени рудници за јаглен во соларни централи може да генерира доволно електрична енергија за земја со големина на Германија. Низ Европа, повеќе од 1,2 милиони хектари поранешни рударски површини можат да се искористат за чиста енергија.
Не е само соларната енергија таа што ја турка транзицијата. Ветерната енергија учествувала со речиси 16% од електричната енергија во мај и јуни – највисок удел досега за тие месеци, според анализата на Ember.
И покрај рекордниот напредок во зелена енергија, фосилните горива сѐ уште сочинуваат околу една четвртина од електричната енергија во ЕУ во јуни. Тоа е значително помалку од претходните години, но покажува дека има уште предизвици, особено во периоди од денот или сезона кога производството од сонце и ветер опаѓа.
Експертите велат дека се потребни повеќе капацитети за складирање, попаметни мрежи и подобро управување со побарувачката за да се надминат овие пречки и да се потиснат фосилните горива уште повеќе.
„Ефтината обновлива енергија веќе ѝ помага на Европа да излезе од ролеркостерот на фосилните цени,“ вели Рослоу.
„Следната голема можност доаѓа од додавање батериски системи и флексибилност за продолжена употреба на обновлива енергија во утринските и вечерните часови, кога фосилните горива сѐ уште ги поставуваат цените на струјата.“
