Инцидентите се поврзани со електронски и хибридни воени техники, кои главно се изведуваат од Русија и Белорусија.
На пример, во неделата, авион на Европската комисија со претседателката Урсула фон дер Лајен претрпе попречување во GPS сигналот додека леташе над Бугарија во рамки на официјална посета на седум членки на ЕУ кои граничат со Русија и Белорусија. Бугарските власти претпоставуваат дека се работи за руско мешање.
„Од почетокот на војната и инвазијата на Русија врз Украина, од февруари 2022 година, забележан е значителен и многу видлив пораст на GNSS (Global Navigation Satellite System) мешања. Во последно време имаше случаи и во Бугарија и на источниот фронт, од Финска до Кипар, кои влијаат на авионите и бродовите на ЕУ,“ изјави Паола Пинјо, главен портпарол на Европската комисија.
Овој проблем не е изолиран. Летот на британскиот министер за одбрана Грант Шепс минатата година, на периферијата на калининградската ексклава, исто така бил погоден од GPS-мешање. Професорот Дејвид Ступлс од Универзитетот Сент Џорџ во Лондон објаснува дека Русија има бази во Калининград, покрај границите со Балтичките држави, како и долж границите со Украина.
Масовниот пораст на GPS-пречки е документиран и од националните регулатори. Литванија во јуни 2025 забележала повеќе од 1.000 случаи, 22 пати повеќе отколку во истиот месец претходната година. Во Естонија 85% од летовите биле погодени, додека Полска регистрирала 2.732 случаи во јануари 2025.
Иако пилотите се обучени за вакви сценарија и користат резервни системи за навигација, најсериозните ризици се во екстремни временски услови, при силен сообраќај и слаба видливост. „Со резервните системи и земјен радар, кој го управува Eurocontrol низ Европа, авионите се целосно безбедни,“ објаснува Ступлс.
Европската комисија веќе презема мерки за зголемување на отпорноста на GNSS. Комесарот за одбрана Андриус Кубилиус најави зголемување на бројот на сателити во ниска орбита за подобро детектирање на интерференции, додека НАТО работи на заштита на цивилните летови од руски напади. На 6 јуни, 13 членки на ЕУ побараа од Комисијата да развие алтернативни системи на глобалната сателитска навигација и да забрза воведувањето на услуги отпорни на интерференција.
Експертите предупредуваат дека ова станува стратешки предизвик за Европа, со оглед на тоа што GPS-системите се критични за транспортот, безбедноста и логистиката, и дека е неопходно брзо дејствување за минимизирање на ризикот од руската електронска војна.
Извор: Euronews
