Современиот европски работник е поуморен и пооптоварен од кога било, а компаниите и институциите сè уште се борат да најдат вистински одговор на кризата во менталното здравје. Истражувањата покажуваат дека скоро половина од вработените се соочуваат со преголем обем на задачи, значителен дел чувствуваат дека нивниот труд не е препознаен, а дел од нив дури се изложени на насилство и вербален мобинг.
Иако последните години донесоа силен подем на корпоративни програми за добросостојба, вклучувајќи mindfulness тренинзи, управување со стрес и индивидуално советување, овие мерки сè почесто се покажуваат како недоволни во справувањето со реалните предизвици што произлегуваат од современите работни услови.
Програмите за добросостојба не ги решаваат системските проблеми
По пандемијата од ковид-19, бројот на работници кои пријавуваат анксиозност, депресија и burnout драматично се зголеми, и покрај тоа што компаниите вложија скоро 20 милијарди долари во 2023 година во различни иницијативи за ментално здравје. Но експертите предупредуваат дека ваквите програми, колку и да се добронамерни, не ги адресираат суштинските причини за лоша психолошка состојба на работното место. Проблемите како прекумерна работна оптовареност, притисок од дедлајни, долги работни часови, несигурни договори, недостаток на признание и токсична организациска култура бараат многу подлабоки и структурни промени од едноставна понуда на час по јога или краток курс за намалување на стрес.
Улогата на менаџментот: менталното здравје не е HR алатка туку организациска стратегија
Истражувањата покажуваат дека работната атмосфера најмногу зависи од стилот на раководење, а не од бројот на понудени велнес активности. Менаџерите кои успешно создаваат психолошки здрави тимови обично се оние кои покажуваат искрена грижа, промовираат соработка наместо нездрава конкуренција, градат инклузивност и даваат јасна насока и смисла на задачите. Овие фактори се основа за долгорочна организациска добросостојба, што значи дека менталното здравје мора да биде дел од стратешкото планирање, а не само од активностите на HR одделот.
Нови решенија: Четиридневна работна недела и законски реформи
Неколку европски земји веќе експериментираат со пошироки реформи, како четиридневна работна недела која во досегашните тестирања носи значително намалување на исцрпеноста и подобрување на менталното здравје без пад на продуктивноста. Истовремено, земји како Шведска, Франција, Белгија и Португалија воведоа регулативи за ограничување на прекумерната работа, заштита од мобинг и обезбедување на право на „исклучување“ од работа по завршување на работното време. Иако ниту една земја сè уште не го има идеалното решение, овие мерки покажуваат дека системските промени носат највидливи резултати.
Економските последици: стресот чини милијарди
Работниот стрес и психолошките заболувања поврзани со работа ѝ носат на Европската унија загуби поголеми од 100 милијарди евра годишно, а 80 проценти од тие трошоци паѓаат на товар на самите работодавачи. Освен индивидуалната цена по здравјето на вработените, компаниите се соочуваат со намалена продуктивност, зголемено отсуство, флуктуација на кадар и долгогодишни последици по организациската стабилност. Експертите предупредуваат дека кога еднаш ќе се развие силна анксиозност или депресија, често е доцна да се вратат работниците во претходната состојба, што дополнително ја нагласува важноста на превенцијата.
Oд козметички мерки кон вистински промени
Иако компаниите вложуваат рекордни суми во менталното здравје, кризата на работното место не се решава со површни интервенции или индивидуални тренинзи. Потребни се системски решенија, паметно раководење, јасни политики, регулиран одмор, поддржувачка средина и култура што ги препознава човечките граници. Менталното здравје на вработените не е само личен проблем туку организациска и општествена обврска која бара заеднички напори и трајни промени.
