Според новото издание на Извештајот за владеење на правото, објавено од Европската комисија во вторникот, Унгарија е далеку од одблокирање на 18 милијарди евра кохезиски и фондови за опоравување кои Брисел продолжува да ги држи замрзнати поради постојаните грижи за назадување на демократијата.
Во извештајот се наведува дека Унгарија нема направено „никаков напредок“ во врска со седум од осумте препораки дадени минатата година, како што се реформите за лобирање, борбата против високата корупција и уредувачката независност на јавните медиуми.
„Длабоко разочарувачки е што не сме во позиција да пријавиме понатамошен напредок во однос на препораките дадени минатата година“, изјави еврокомесарот за правда, Мајкл МекГрат, при претставувањето на извештајот.
„Посакував да беше поинаку, и посакувам тие средства да бидат достапни и народот на Унгарија, кој е значително про-ЕУ, да може да има корист од нив, но тоа бара почитување на владеењето на правото“, додаде тој.
„Подготвени сме за дијалог и напредок врз основа на разговор, но кога тоа ќе изостане, ќе продолжиме да ги користиме сите инструменти што ги имаме.“
МекГрат изрази загриженост за „влошената околина“ и „правната несигурност“ за граѓанските организации во Унгарија, укажувајќи на два контроверзни настани: забраната на Парада на гордоста, која организаторите ја заобиколија, и нацрт-законот за транспарентност на странски финансирани невладини организации, кој беше одложен поради негативни реакции.
Замрзнатите средства вклучуваат околу 8,4 милијарди евра кохезиски фондови и 9,5 милијарди евра КОВИД-19 фондови за опоравување. Исплатите се условени со исполнување на тематски критериуми кои бараат законодавни измени. Некои од тие критериуми се поклопуваат со препораките наведени во годишниот извештај.
Претходно, Унгарија одблокираше 10,2 милијарди евра по усвојување на реформа за зајакнување на независноста на судството и намалување на политичкото влијание врз судовите. Одлуката на Комисијата да ги ослободи тие 10,2 милијарди евра пред самит со високи влогови беше контроверзна и доведе до тужба од Европскиот парламент.
Преостанатите 18 милијарди евра остануваат блокирани, без знаци за пробив.
Финансискиот спор ја влоши долготрајната конфронтација меѓу Брисел и Будимпешта, при што премиерот Виктор Орбан ја обвини Комисијата за „финансиска уцена“ и мешање во внатрешните работи.
Во исто време, Орбан одбива да ја плати казната изречена од Европскиот суд на правдата за „невиденото“ кршење на законите за миграција. Казната изнесува 200 милиони евра еднократно и 1 милион евра дневно сè додека прекршувањето продолжува.
Дневната казна периодично се одбива од делот на Унгарија во буџетот на ЕУ.
„Почитувањето на пресудите на Судот на ЕУ не е изборно. Тоа е обврзувачка должност на земјите-членки на ЕУ. Тоа е основна договорна обврска,“ рече МекГрат.
„Приматот на правото на ЕУ е апсолутен и мора да се почитува во секое време.“
Основните права и демократијата ќе бидат во фокусот на дебатата за следниот повеќегодишен буџет на Унијата (2028–2034), кој претседателката Урсула фон дер Лајен треба да го претстави пред летната пауза. Таа вети дека ќе воспостави потесна врска помеѓу исплатите од фондовите на ЕУ и почитувањето на Извештајот за владеењето на правото.
