Во текот на 2025 година, Европската Унија значително ја засили регулаторната офанзива против големите технолошки компании, користејќи нови дигитални закони со цел да ја ограничи нивната пазарна моќ, да ги заштити корисниците и да обезбеди поправедна конкуренција.
Со имплементацијата на Актот за вештачка интелигенција (AI Act), Актот за дигитални услуги (DSA) и Актот за дигитални пазари (DMA), ЕУ се позиционира како глобален лидер во регулирањето на дигиталниот простор. Оваа година, регулаторите ги засилија истрагите и санкциите против компании како Google, Apple, Meta, Amazon, Microsoft и платформата X.
Истрага против Google за злоупотреба на содржини
На 9 декември, Европската комисија отвори формална антимонополска истрага против Google, поради сомнежи дека компанијата користела онлајн содржини од медиуми и креатори за тренирање на свои модели на вештачка интелигенција – без надомест и без можност за исклучување.
Истрагата опфаќа и користење видеосодржини од YouTube за развој на генеративни AI алатки, што, доколку се потврди, може да претставува злоупотреба на доминантна пазарна позиција.
Казна од 2,95 милијарди евра за Google
Само неколку месеци претходно, во септември, Google беше казнет со 2,95 милијарди евра поради нелегално фаворизирање на сопствените дигитални реклами. Ова е четвртата антимонополска казна изречена против компанијата од страна на ЕУ во изминатата деценија.
Одлуката предизвика реакции и во САД, каде што претседателот Доналд Трамп ја оцени како „дискриминаторска“ и најави можни контрамерки.
Meta воведува избор за персонализирани реклами
На 8 декември, Европската комисија објави дека Meta се согласила да им овозможи на корисниците во ЕУ избор за степенот на персонализација на рекламите на Facebook и Instagram.
Од јануари 2026 година, корисниците ќе можат да изберат дали ќе споделуваат целосни податоци за персонализирани реклами или ќе добиваат ограничени реклами со помала обработка на лични информации – мерка што произлегува од обврските на DMA.
Платформата X казнета со 120 милиони евра
Во декември, Европската комисија изрече казна од 120 милиони евра за социјалната мрежа X, во сопственост на Илон Маск, поради недостаток на транспарентност, злоупотреба на ознаката „верифициран профил“ и непочитување на обврските за пристап до податоци за истражувачки цели.
Ова е првата казна изречена според DSA, а против платформата сè уште се водат дополнителни истраги за ширење нелегална содржина и радикализација преку алгоритмите.
Apple и Meta казнети според DMA
Во април, Европската комисија ги казни Apple со 500 милиони евра, а Meta со 200 милиони евра, поради непочитување на правилата од DMA. Apple беше обвинет за ограничување на комуникацијата меѓу апликациите и корисниците, додека Meta за моделот „плати или прифати“, кој ги принудува корисниците да се откажат од приватноста или да платат претплата.
ЕУ не отстапува
И покрај критиките од САД и технолошките корпорации, еврокомесарката за конкуренција Тереса Рибера порача дека ЕУ нема да се повлече.
„Дигиталните пазари мора да служат на луѓето и да се темелат на доверба и правичност. Нашата обврска е да ги заштитиме тие принципи“, изјави Рибера.
