Не сите земји-членки на ЕУ сметаат дека нападот на Израел врз Иран е легален според меѓународното право, и разликите по тоа прашање ќе бидат очигледни кога амбасадорите ќе се сретнат во Брисел во четврток, пред самитот на шефовите на држави и влади следната недела.
Поделбите околу оправданоста на израелскиот напад врз Иран минатиот петок ќе излезат на површина во четврток на состанокот на амбасадорите во Брисел, што ќе го отежни обидот на ЕУ да постигне заеднички одговор на кризата, велат извори за Euronews.
„Ова дефинитивно е тема на разговор – до кој степен правото на самоодбрана е прифатливо“, рече еден од изворите.
ЕУ во саботата објави соопштение во кое ги повикува „сите страни да го почитуваат меѓународното право, да покажат воздржаност и да се воздржат од понатамошни чекори кои би можеле да доведат до сериозни последици како евентуално ослободување на радиоактивни материи“.
Според извори блиски до разговорите, главно прашање било дали ЕУ треба да изјави дека „Израел има право да се брани“ во контекст на неговите напади врз Иран.
Околу 15 земји-членки, меѓу кои Австрија, Чешка, Франција, Германија, Унгарија, Италија и Холандија, сакале таа формулација да биде вклучена, но не било постигнато едногласие.
Неколку други земји сметале дека нема доволно докази дека Израел има право според меѓународното право да ја започне својата офанзива против Иран.
Без консензус дека нападите се оправдани преку правото на самоодбрана
Израел вели дека неговата серија напади се превентивни потези за да се спречи Иран да се здобие со нуклеарно оружје.
Ова прашање ќе се дискутира во четврток меѓу амбасадорите во Брисел и ќе биде точка на дневниот ред на самитот на ЕУ следната недела. Нацрт-заклучоците што ги има Euronews не содржат никаква формулација за ставот на Советот на ЕУ за конфликтот меѓу Израел и Иран.
Во меѓувреме, извори од ЕУ изјавиле дека биле „изненадени“ од објава на претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен на социјалните мрежи, со која имплицитно изразила поддршка за израелските напади врз Техеран.
Во пораката, Фон дер Лајен напиша:
„Разговарав со претседателот Херцог за ескалацијата на ситуацијата на Блискиот Исток. Повторив дека Израел има право да се брани и да го заштити својот народ.“
„Немаше консензус за изјавата дека Израел има право на самоодбрана, но фон дер Лајен сепак го рече тоа“, изјави друг дипломатски извор за Euronews.
„Таа го виде договорениот текст и сепак објави сопствена изјава“, додаде истиот извор.
„Да бидам искрен, тоа беше разочарувачко“, рече дипломатот.
„Овие земји, како Иран – колку и да се лоши – не се предаваат лесно кога ќе бидат нападнати на ваков начин, и она што следи ќе биде многу полошо, дури и ако дојде до промена на режимот во Иран“, додаде изворот. „А кога два или три милиони Иранци ќе се појават на прагот на Европа, ќе речат: ‘не можеме да се справиме со оваа миграциска криза’.“
„Земјите кои се критички настроени кон Израел сметаат дека нападите врз Иран се неодговорни, но голем дел од државите ја поддржуваат изјавата на фон дер Лајен“, рече друг дипломат.
На прашањето дали нивната влада смета дека војната против Иран е во рамките на меѓународното право, дипломатот одговорил:
„Тоа е прашање за правни експерти – сè уште нема пресуда за тоа.“
Поранешниот директор на Меѓународната агенција за атомска енергија (IAEA), Мохамед Ел Барадеи, напиша на Икс дека „сомнежот на Израел не претставува непосредна закана“, и дека израелскиот напад врз нуклеарните постројки бил нелегален според меѓународното право.
Претседателката фон дер Лајен, преку нејзиниот портпарол Штефан де Керсмакер, рече дека „нејзината позиција е веќе изразена јасно преку заедничката изјава на лидерите на Г7 за развојот на настаните во регионот.“
„Таа исто така на социјалните мрежи ја истакна потребата Израел да се брани и дека Иран е главен извор на тензии во регионот,“ рече де Керсмакер во средата.
ЕУ го смета Иран за голем дестабилизирачки фактор во Европа поради неговата воена поддршка на Русија.
Иран испорачува дронови „Шахед“ на Русија уште од почетокот на целосната инвазија врз Украина во 2022 година, според украинската армија.
Во меѓувреме, високиот претставник за надворешна политика на ЕУ, Каја Калас, повторно ја потврди официјалната позиција на ЕУ за дипломатско решение на конфликтот меѓу Израел и Иран.
Таа повторно ги повика сите страни да „го почитуваат меѓународното право и да ја деескалираат ситуацијата“.
Во средата таа твитна дека „Израел има право да се брани во согласност со меѓународното право.“
