Европската унија е „добро на пат“ да ги исполни своите климатски цели за 2030 година, соопшти Европската комисија во средата.
Оценката на ажурираните Национални планови за енергија и клима (NECPs) покажува дека ЕУ е на пат да постигне намалување на емисиите од 54 проценти до 2030 година – само еден процент под нејзината законски обврзувачка цел од 55 проценти.
Ова го одразува зголемениот ангажман на земјите-членки за намалување на емисиите во последните две години, и покрај барањата на некои за ослабување на зелените обврски на Унијата.
Но, граѓанските организации предупредуваат дека овие планови имаат значителни недостатоци и изразуваат загриженост дали владите навистина ќе ги спроведат во целост.
„Целите се достижни, но имплементацијата е слаба“
„Климатските и енергетските цели на ЕУ за 2030 се јасно достижни, но без ефективни национални политики и веродостојно финансирање – двете во голема мера недостигаат во ажурираните планови – реализацијата ќе потфрли“, вели Џулија Нарди од Climate Action Network (CAN) Europe.
Каде емисиите се намалени најмногу?
NECPs објаснуваат како секоја земја-членка планира да ја достигне долгорочната цел на ЕУ за климатска неутралност до 2050 година и намалување на емисиите за 55 проценти до 2030 споредено со нивото од 1990.
Целта за 2030 е една од најамбициозните меѓу големите економии во светот. Комисијата веќе се подготвува да предложи нова цел за 2040 година – која може да достигне и до 90 проценти.
Обновливите извори како клучен двигател
Комисијата го припишува напредокот кон целта за 2030 година на активностите во енергетскиот сектор, при што обновливите извори покриле 24 проценти од енергетската потрошувачка во ЕУ во 2023 година. Повеќето земји-членки сега се усогласени со целта од 42,5 проценти до 2030 година.
Сепак, секторите како земјоделството и транспортот заостануваат во намалување на емисиите.
Белгија, Естонија и Полска беа посочени за тоа што не ги поднеле своите планови (NECPs) и беа повикани „да го сторат тоа без одложување“.
„Емисиите се намалени за 37 проценти од 1990 година, додека економијата пораснала за речиси 70 проценти, што докажува дека климатските активности и економскиот раст можат да одат рака под рака“, изјави еврокомесарот за клима Вопке Хекстра.
Тој ги повика земјите-членки да „градат врз оваа инерција“ и додаде дека инвестициите во чисти технологии и иновации се „есенцијални“ за индустриската конкурентност и отворање нови пазари за компаниите од ЕУ.
„Гордост, но не и задоволство“
Комисијата ги повика земјите да останат на курсот и целосно да ги имплементираат плановите што ги предложиле.
„Имаме причини за гордост, но не можеме да бидеме задоволни. Изминавме долг пат, но сè уште не сме таму каде што треба да бидеме“, рече еврокомесарот за енергија Дан Јоргсен.
Недостаток на транспарентност и вклученост
Граѓанските организации истакнуваат дека нивната прелиминарна анализа на овие планови открива големи недостатоци. Многу NECPs немаат потребна амбиција и политики за вистинско намалување на емисиите, особено во доменот на енергетската ефикасност.
Коалиција на НВО од Франција, Германија, Ирска, Италија, Шведска, Бугарија, Кипар и Малта ја повикува Европската комисија да покрене правна постапка против нивните влади. Тие сметаат дека недостатоците во климатските планови не се само политички промашувања, туку и прекршувања на правото на ЕУ.
Слаба јавна вклученост
CAN Europe исто така укажува дека задолжителното учество на граѓаните во процесот е особено слабо – со нејасни или погрешни процеси на консултација.
„Националните климатски планови се силни само колку и процесите на нивна имплементација“, додава Нарди.
„Со тоа што ја маргинализираат јавноста и не воспоставуваат јасни механизми за отчетност, владите ја ослабуваат основата на своите климатски заложби.“
