Европската Унија ја продлабочува својата соработка со Египет, зголемувајќи ја финансиската поддршка за северноафриканската држава, иако постојат континуирани предизвици во областа на човековите права.
Според еден висок претставник на ЕУ за Euronews, Европската комисија ќе потпише пакет од 75 милиони евра за поддршка на Египет на висок ниво на состанок со ЕУ што ќе се одржи во среда во Брисел.
Целта на грантот е да се поттикне социо-економскиот развој, да се зајакне отпорноста и да се поддржи инклузивен раст преку подобар пристап до здравство, образование, вода и санитација, особено за жените и младите, објасни официјалниот претставник.
Египет имаше важна улога во олеснувањето на договорот за прекин на огнот во Газа, а истовремено беше домаќин на меѓународна конференција на која се дискутираше спроведувањето на првата фаза од мировниот процес во Газа. Претседателот на САД Доналд Трамп присуствуваше заедно со европски и арапски лидери.
Финансиската помош е дел од макро-финансиска рамка усвоена во март 2024 година, која предвидува вкупни инвестиции од 7,4 милијарди евра за Египет во периодот 2024–2027.
„Денешниот прв настан и самит на високо ниво меѓу ЕУ и Египет означуваат нова фаза на нашето Стратешко и сеопфатно партнерство, дополнително зајакнување на соработката во економска отпорност, одржлив развој и реформи“, изјави европската комесарка за Медитеранот, Дубравка Шуица.
На состанокот, ЕУ ќе биде претставувана од претседателката на Комисија Урсула фон дер Лајен и од претседателот на Европскиот совет Антонио Кошта. На состанокот ќе присуствува и претседателот на Египет Абдел Фатах ел-Сиси.
Покрај грантот од 75 милиони евра, Комисијата ќе објави и дополнителни кредити за време на настанот, рече официјалниот претставник, како дел од рамката од 7,4 милијарди евра.
Euronews контактираше со мисијата на Египет при ЕУ за дополнителни детали, но не доби одговор до објавувањето на статијата.
Од март 2024 година, Европската Унија ја зајакна соработката со Египет, кој ЕУ го гледа како стратешки партнер во шест клучни области: политички односи, економска стабилност, трговија и инвестиции, миграција и мобилност, безбедност и демографија, и човечки капитал.
Како дел од ова обновено партнерство, ЕУ претстави пакет за макро-финансиска помош од 7,4 милијарди евра за периодот 2024–2027.
Исплатата на траншите не се врши автоматски, бидејќи секоја бара усвојување на посебен законодавен акт на ЕУ. Поради тоа, процесот може да биде под влијание на политички поделби и несогласувања, што може да доведе до нивно суспендирање.
Во април истата година, ЕУ одобри и исплати заем за краткорочна микрофинансиска помош од 1 милијарда евра за да ѝ помогне на Египет да се справи со итни економски предизвици како дел од пакетот од 7,4 милијарди.
Подоцна оваа година, земјите-членки на ЕУ и Европскиот парламент се согласија да додадат дополнителни 4 милијарди евра во истата рамка, но тие сè уште не се исплатени.
20 години партнерство
ЕУ одржува редовни односи со Египет преку таканаречениот „Сoциjален совет“, кој се свикува за првпат во 2004 година.
Овој совет е заедничко политичко тело кое се состанува кога постои политичка волја и управува со билатералните односи на ЕУ со земјата‑надвор од Унијата, надгледувајќи ги договорите и водејќи политичка и економска соработка.
Покрај Социјалниот совет, ЕУ и Египет решија да организираат состанок на високо ниво на секои две години, како знак на продлабочување на билатералните односи — а состанокот во среда ќе биде прв од тој вид.
„ЕУ длабоко ја цени стабилизирачката улога на Египет во регионот на Блискиот Исток и неговата улога на медијатор во конфликтот во Газа. Нашиот прв билатерален самит ќе биде одлична можност за да продлабочиме партнерството, да соработуваме на решение на заедничките предизвици и да го ослободиме целиот потенцијал на нашиот однос“, рече Кошта во соопштение до медиумите пред настанот.
Последниот Социјален совет со Египет се одржа во јануари 2024 година, при што двете страни не усвоија конкретни нови одлуки, туку издадоа политичка декларација со која ја потврдуваа нивната посветеност да ја зајакнат соработката и споделените цели, означувајќи ја 20-годишнината од нивниот Договор за соработка.
„Стратешки“ партнер со проблеми со човековите права
Во 2024 година, ЕУ остана најголемиот трговски партнер на Египет, со удел од 22% од вкупната трговија. Тоа беше главна дестинација за египетски извоз (26,5%) и главен извор на увоз (19,9%).
Египет е и клучна земја во менаџирањето со миграцијата. Иако не е големо место од каде тргнуваат илегални миграции, 9% од мигрантите кои илегално пристигнале во териториите на ЕУ се египетски државјани, според податоци од 2024 година на Меѓународната организација за миграции (IOM).
Во писмо до лидери на земјите на ЕУ пред Европскиот совет во четврток, Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, најави усвојување на дополнителни 675 милиони евра за управување со миграцијата за Египет, Тунис, Либија, Мароко и Алжир во периодот 2025–2027.
Според Фондот на Обединетите нации за население (UNFPA), во 2025 година населението на Египет се проценува на околу 116,3 милиони луѓе, со средна возраст од околу 24,5 години.
Младите често го напуштаат Египет поради длабоката економска криза што ја доживува земјата и строгата контрола на општеството под режимот на ел-Сиси.
ЕУ се стреми да создаде услови младите да останат во Египет преку инвестиции во земјата, но експертите укажуваат дека режимот е еден од причините поради кои египетската економија стагнира.
Антони Дворкинг од Европскиот совет за надворешни односи (ECFR) рече дека еден од проблемите за Египет е „силната доминација на армијата и фирмите поврзани со режимот во економијата на земјата, што го потиснува приватниот сектор“.
„Владата на Египет ветила реформи за да се изедначи економското поле, но напредокот е бавен. Европските лидери треба да истакнат дека продлабочувањето на соработката зависи од Египет да ги реализира своите ветувања“, додаде тој.
