Европската комисија ќе разгледа предлог за формирање доброволен фонд што ќе овозможи финансирање на трошоците за безбеден абортус за жени кои не можат да ја добијат потребната медицинска грижа во својата земја поради рестриктивни закони.
Предлогот следи по граѓанска иницијатива што собра повеќе од еден милион потписи низ Европската унија.
Пример од Хрватска: Мирела Чавајда и борбата за правото на избор
Случајот на Мирела Чавајда од Хрватска во 2022 година привлече големо внимание кога, на 26 недели бременост, дознала дека нејзиното бебе има сериозни малформации и најверојатно нема да преживее. Иако барањето за прекин на бременоста било во согласност со законот, четири болници во Загреб го одбиле нејзиното барање.
Чавајда подоцна добила дозвола за абортус во Словенија, но процедурата ја чинела околу 5.000 евра. Иако Министерството за здравство најавило дека ќе ги покрие трошоците, процесот бил долг и исполнет со неизвесност.
Рестриктивни закони во други земји на ЕУ
Малта: Абортус е целосно забранет, освен кога животот на жената е загрозен. Случајот на Андреа Пруденте во 2022 година ја поттикна јавната дебата и доведе до мали законски измени.
Полска: Речиси целосна забрана на абортус од 2020 година, вклучувајќи и случаи на сериозни фетални абнормалности. Случајот на Изабела, која почина поради одложен абортус, предизвика масовни протести.
Според движењето My Voice, My Choice, околу 20 милиони жени во Европа немаат пристап до соодветни услуги за абортус.
Иницијативата пред Европската комисија
„Целта е да им се помогне на жени кои не можат да добијат абортус во својата земја – поради законски, морални или други причини – да патуваат во друга земја и да добијат грижа, без да ги сносат трошоците самите,“ изјави активистката Ника Ковач, лидерка на иницијативата.
Иако во некои земји постојат мрежи на НВО-и што помагаат на жени од Полска и други земји, процедурите се скапи и недостапни за многумина.
Што следува?
Комисијата треба да даде официјален одговор до март 2026 година. Сè уште не е утврдено како точно би функционирал фондот, но е можно земјите-членки да имаат избор дали да учествуваат.
Ако Комисијата предложи законска рамка, таа ќе треба да добие одобрување од Европскиот парламент и Советот на министри. Ова може да биде предизвик, бидејќи некои држави-членки гледаат на абортусот како на морално или религиозно прашање.
Портпаролите на Комисијата нагласуваат дека иницијативата не се стреми кон воведување на правото на абортус на ниво на ЕУ, туку кон олеснување на пристапот до здравствени услуги.
