Европската Унија и шест нејзини членки официјално го ратификуваа договорот на Обединетите нации за заштита на високите мориња во среда во Њујорк.
Овој меѓународен договор се гледа како клучна можност за заштита на делови од океанот кои се надвор од националните морски граници. Последниот бран ратификации доаѓа пред историската Конференција на ООН за океаните, која треба да се одржи во Ница, Франција, почетокот на јуни.
Комесарот на ЕУ за рибарство и океани, Костас Кадис, го опиша овој потег како „историски чекор кон заштита на светските океани и зачувување на кревката рамнотежа на екосистемот на нашата планета“.
Ратификацијата значи дека ЕУ и шесте поединечни членки официјално се согласиле договорот да стане обврзувачки меѓународен закон. Ова често подразбира усогласување на националното законодавство со одредбите на договорот.
Што е Договорот за високите мориња?
Договорот за високите мориња има потенцијал да донесе значајна промена во глобалните напори за заштита на океаните.
Области надвор од националната јурисдикција — вклучувајќи ги високите мориња и морското дно — покриваат речиси две третини од светските океани. Овие региони се соочуваат со растечки закани од загадување, прекумерна експлоатација, климатски промени и губење на биодиверзитетот.
Во моментов, само околу 1% од високите мориња е заштитено.
По години преговори, во март 2023 беше постигнат глобален консензус за потребата од заштита на високите мориња. Текстот на договорот формално беше усвоен во јуни 2023 во седиштето на ООН во Њујорк.
Договорот отвора пат за заштита на морскиот живот во области надвор од националните морски граници. Овозможува создавање на заштитени морски области и го поддржува глобалниот цел за заштита на најмалку 30% од светските океани до 2030 година.
Што е потребно договорот да стане меѓународен закон?
Класифициран како „мешан договор“, тој треба да биде ратификуван и од ЕУ и од нејзините поединечни членки посебно.
Во среда, Кипар, Финска, Унгарија, Латвија, Португалија и Словенија се приклучија кон ЕУ и го поднесоа своето ратификување. Франција и Шпанија веќе го ратификуваа договорот порано оваа година.
За да стапи на сила, договорот бара ратификација од 60 страни. Со овие последни дополнувања, бројот на ратификувања достигна 28. Вкупно 115 земји го потпишале договорот, што укажува на нивна потенцијална посветеност кон ратификацијата.
ЕУ ги повикува сите преостанати страни да го ратификуваат договорот без одлагање, со надеж дека ќе се обезбедат потребните 60 ратификувања пред Конференцијата на ООН за океаните во Ница.
Натали Реј, регионална координаторка на Алијансата за високите мориња, го опиша дејствувањето на ЕУ како „силно забрзување“ кон исполнување на прагот за ратификација само неколку дена пред самитот.
„Водството на ЕУ е клучно за справување со кризите со биодиверзитетот и климатските промени. Овој храбар потег испраќа јасна порака дека заштитата на океаните не е опција — туку глобален приоритет,“ изјави таа.
