Во ноември 1963 година, екипажот на исландскиот рибарски брод Ísleifur II бил сведок на неверојатен настан – од морето на југот на Исланд почнала да излегува нова земја. Прво се појавил густ облак од пепел, а потоа и темна маса што се издигала од водата. За само неколку дена, од океанот се родил нов остров.
Со време, лавата и пепелта создале копно високо 174 метри и долго повеќе од еден километар. Новиот остров бил наречен Суртсеј, по огнениот џин Суртр од нордиската митологија. Две години подоцна, ерупцијата завршила, оставајќи зад себе црна вулканска карпа во средина на суровиот Атлантик.
Научниците брзо сфатиле дека Суртсеј нуди уникатна можност: да се проучи како животот се развива од нула, без човечко мешање. Во 1965 година, исландската влада го ставила островот под строга заштита. Само научници смееле да го посетуваат, без овци, туристи или други животни што би го нарушиле природниот тек.
Веќе во првата година, биле забележани првите растенија – семиња што морето ги донело од копното. Но, вистинскиот напредок дошол дури кога галебите почнале да се гнездат во 1980-тите. Нивниот измет, полн со хранливи материи и семиња, создал плодна почва за треви и други растенија. За првпат, црната вулканска карпа позеленела.
„Од времето на Дарвин знаеме дека птиците носат живот со себе, но изненадувачки е што повеќето растенија на Суртсеј немаат плодови – нивните семиња пристигнале со изметот на галебите,“ вели д-р Павел Васович, директор на Институтот за природни науки во Исланд.
Денес, сивите печати се најновите жители на островот. Тие го користат како засолниште за одмор, парење и раѓање на младенчиња, без страв од китови-убијци кои демнат во близина. Нивните измет и остатоци од породување носат азот и други хранливи материи, дополнително збогатувајќи ја почвата и поттикнувајќи нови циклуси на живот.
„Суртсеј покажува дека обновата на природата не следи еден предвидлив пат. Понекогаш изненадувачки фактори, како птиците или морските животни, ја водат еволуцијата,“ објаснува Васович.
Научниците предупредуваат дека океанот постепено го еродира островот, а до крајот на векот некои негови делови би можеле целосно да исчезнат. Сепак, значењето на Суртсеј останува огромно.
„Овој остров е жив пример дека, ако ѝ се даде простор, природата секогаш наоѓа начин да се врати,“ вели географката Олга Колбрин Вилмундардотир. „Кога сум таму, чувствувам дека сум во вистинска природа – без бучава, без луѓе, само ветер, птици и море.“
Од вулкански оган до симбол на обновување, Суртсеј стана сведоштво за отпорноста на животот и инспирација за напорите ширум светот да се обноват уништените екосистеми.
Извор: The Guardian
