Дали често настинувате? Или се заразувате со COVID-19 одново и одново, додека вашето домаќинство останува здраво? Една од причините за ова може да биде недостатокот на витамин Д во телото.
Витаминот Д е клучен за многу функции во телото, од развој на коските до имунолошкиот систем. Можеме да го добиеме преку храна, сончева светлина или додатоци во исхраната, но честопати храната и сончевата светлина не се доволни за да ги задоволат дневните потреби на телото.
Витаминот Д, познат и како „витамин на сонцето“, е клучен за апсорпција на калциум и фосфор, поддржувајќи го здравјето на коските, забите, мускулите и зајакнувајќи го имунитетот, а го произведува телото преку изложување на сонце и внесување преку храна (масна риба, жолчки од јајца, збогатени производи). Недостатокот може да доведе до рахитис (деца) и остеопороза (возрасни).
„Витаминот Д игра клучна улога во регулирањето и на вродениот и на адаптивниот имунитет“, објаснува д-р Мајкл Холик, професор по медицина, фармакологија, физиологија и биофизика на Медицинскиот факултет „Чобанијан и Аведизијан“ на Универзитетот во Бостон. „Тој е еден од главните регулатори на имунолошкиот систем“.
Дајана Штадлер, директорка на програмата за човечка исхрана на Универзитетот за здравје и наука во Орегон, додава: „Постојат сè повеќе докази што ги поврзуваат ниските нивоа на витамин Д во крвта со зголемен ризик од респираторни заболувања и бактериски инфекции“.
Витамин и болести
Важно е да се напомене дека самиот недостаток на витамин Д не предизвикува директно болести. Тој влијае на ефикасноста на имунолошкиот систем во борбата против инфекциите. „Витаминот Д работи на неколку начини за да го зајакне имунолошкиот одговор. Ако нема доволно витамин Д, телото реагира помалку на вообичаени бактериски и вирусни инфекции, што е особено изразено во зимските месеци“, објаснува Штадлер.
Недостатокот на витамин Д значи дека телото реагира потешко на настинки и COVID-19. Холик покажа во истражувањето дека луѓето со ниски нивоа на витамин Д имаат поголем ризик од компликации и смрт од COVID-19. Неговото истражување, исто така, покажува дека луѓето со недостаток на витамин Д имаат 54% поголем ризик од заразување со COVID-19.
Добрите нивоа на витамин Д, исто така, го подобруваат одговорот на телото на вакцините, вклучувајќи ги вакцините против COVID, грип и пневмококна вакцина. „Витаминот Д му помага на телото да биде подготвено соодветно да одговори на вакцинацијата“, објаснува Штадлер.
Глобален проблем
Холик и Штадлер истакнуваат дека повеќето луѓе треба да земаат дневен додаток на витамин Д. „Недостатокот на витамин Д продолжува да биде глобален здравствен проблем. Проценките покажуваат дека повеќе од 60% од светската популација има недостаток или има несоодветни нивоа на витамин Д“, вели Холик.
Нашите предци ловци-собирачи поминувале многу повеќе време надвор, што им овозможувало да го добијат витаминот Д преку кожата и сончевата светлина. Денес, поради современиот начин на живот, внесувањето преку храната и сончевата светлина честопати не е доволно.
Нивото на витамин Д се мери со крвен тест, но ретко се бара од лекарите од примарната здравствена заштита, освен ако нема причина за тоа. Штадлер забележува дека поради високата преваленца на недостаток на витамин Д, лекарите често едноставно препорачуваат додатоци во исхраната.
Препорачани дози
Оптималните нивоа на витамин Д се движат околу 30 ng/mL и повеќе, додека експертите препорачуваат да се стремиме кон 40–60 ng/mL. Холик смета дека до 100 ng/mL е сè уште безбедно.
Препорачаниот дневен внес на витамин Д е помеѓу 1.000 и 2.000 IU, но Холик смета дека возрасните треба да внесуваат повеќе – минимум 2.000 IU дневно, идеално 5.000 IU. Витаминот D3 почесто се препорачува од D2, но обете форми се прифатливи.
Иако храната и сонцето можат да придонесат, додатоците во исхраната се најефикасни. Рибата, млекото и сокот од портокал можат да ги зголемат нивоата на витамин Д, но ретко доволно за да го надоместат недостатокот.
Штадлер истакнува дека постарите лица и луѓето со потемна кожа се изложени на поголем ризик од недостаток на витамин Д. „Недостатокот на витамин Д е проблем со јавното здравје. Важно е да сме свесни за него и да можеме ефикасно и ефтино да го корегираме“, заклучува таа.
