Факт е дека стабилноста на нашата планета е неповратно нарушена и дека човечката цивилизација со своите активности придонесе за ваквата состојба, особено во однос на потрошувачката на енергија и ресурси. Следствено, светот многу се промени во последните децении. Свеста за климатските промени, предизвикани од негативните влијанија на нашето потрошувачко општество, рапидно порасна и може да се каже дека стана глобална јавна свест. И покрај тоа што секојдневните желби за купување и потрошувачка се сè уште присутни, потрошувачите се повеќе размислуваат за етичките и еколошките прашања во нивните намери за купување.
На овој начин, потрошувачите претставуваат нови општествени очекувања кои бараат од компаниите да ги интегрираат еколошките карактеристики и прашањата за одржливост во истражувањето и развојот на нивните нови производи и деловни стратегии, со цел да ги усогласат своите цели со целите за одржлив развој – еколошки, социјални и економски. Со цел да се постигнат овие цели и да се „убедат“ еколошки свесните потрошувачи да купат одреден производ, компаниите користат еколошки ознаки и еколошки тврдења, нагласувајќи ја еколошката прифатливост на производот или високите етички стандарди. Еколошкото означување или еко-означување е доброволна постапка за потврдување на еколошките перформанси на производи или услуги во рамките на одредена категорија.
На овој начин се истакнуваат еколошките карактеристики и аспекти, а производителите им даваат информации на потрошувачите за влијанието на производите или услугите врз животната средина во текот на целиот нивен животен циклус. Еколошката ознака ги прави производите попрепознатливи на пазарот, односно овозможува:
- Информирање на потрошувачите и овозможување нивен избор при купувањето. Еколошкото означување е ефикасен начин за информирање на потрошувачите за влијанијата врз животната средина на избраниот производ. На овој начин, на потрошувачите им е овозможено да направат разлика помеѓу производите кои и штетат на животната средина и оние кои се еколошки.
- Унапредување на економската ефикасност. Еколошкото означување има помали економски трошоци од регулаторните контроли, со што се постигнуваат придобивки и за владата и за индустријата.
- Стимулирање на развојот на пазарот. Кога потрошувачите избираат да купат производи со еколошки ознаки, тие имаат директно влијание врз создавањето на еколошки/зелен пазар.
- Поттикнување на континуирано подобрување. Динамичните еколошки пазари ги поттикнуваат корпорациите да се посветат на постојано и континуирано подобрување на животната средина на нивните производи или услуги.
- Промоција на сертификација. Програмата за еколошка сертификација е доказ дека производите исполниле одредени стандарди на еколошки ознаки и декларации. На овој начин, на потрошувачите им се обезбедуваат визуелни информации за производот и неговите еколошки карактеристики. Поради овие причини, сертификацијата има едукативна улога за потрошувачите додека промовира конкуренција меѓу производителите.
- Помош при мониторинг. Придобивките од официјалното еко означување се во потврдувањето на еколошките тврдења кои го олеснуваат мониторингот. На овој начин, и потрошувачите и конкурентите можат подобро да ја проценат веродостојноста на овие тврдења на производителот.
Еколошкото означување поттикнува: одржливост и одржлив развој, заштита на животната средина, поефикасно користење на енергијата, рационално користење на необновливи природни ресурси, воведување еколошки практики на државно, регионално и глобално ниво, зачувување на екосистемите и биодиверзитетот, подобрување на отпадот систем за управување со воведување рециклирање, подобро управување со штетните материи во производите, примена на почисто производство, развој на нови „позелени“ производствени технологии, развој на еко-иновации, поедноставно тргување на еколошките пазари.
Меѓународната организација за стандардизација ISO во своите стандарди од серијата ISO 14024 идентификува и дефинира три типа на еколошки етикети и декларации врз основа на класификацијата: Тип I – еколошки ознаки, Тип II – самодекларирани тврдења и Тип III – еколошки декларации.
Фото: pexels
