Европската комисија предложи седумгодишен буџет на ЕУ за периодот од 2028 до 2034 година, а новата финансиска рамка веќе е оценета како „почеток на тешки преговори со лидерите на земјите-членки и членовите на Европскиот парламент“. Од најавите во кои области ќе се зголемат инвестициите, а каде се планираат „кратења“, оваа тема предизвика конфликти на мислења меѓу лидерите на земјите-членки на ЕУ.
Прашањето за проширувањето на ЕУ, исто така, најде место на дневен ред, за кое многу се дискутираше во деновите пред презентирањето на предлогот.
На почетокот на неделата, од дипломатски извори од Брисел добивме информации дека новиот план за распределба на парите ќе има влијание и врз земјите што не се членки, бидејќи ќе биде показател за „вистинската рамнотежа на моќ во рамките на ЕУ и насоката во која се движи Унијата“.
Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, на прес-конференцијата објасни дека Европската Унија планира да издвои 200 милијарди евра за новиот инструмент за глобална Европа, што претставува зголемување од 75 проценти во споредба со претходниот буџет. Тие пари ќе бидат наменети за клучни меѓународни активности, вклучувајќи ја иницијативата „Глобален портал“, хуманитарна помош и стратешки партнерства со други земји. Сепак, како што истакна таа, најважниот дел од овој инструмент ќе биде поддршката за проширување на ЕУ.
„Проширувањето е стратешка инвестиција во стабилноста и просперитетот на Европа. Затоа го отвораме целиот инструмент за земјите-кандидатки, не само техничка помош, туку и средства за реформи и инвестиции. Покрај тоа, издвојуваме 100 милијарди евра за Украина. Го удвојуваме Украинскиот фонд за поддршка на закрепнувањето, отпорноста и патот кон членство. Како и во претходните проширувања, постои клаузула за ревизија на МФП. Финансиските ефекти врз, на пример, кохезијата и земјоделската политика ќе бидат дел од пристапниот договор. Тоа е законска обврска. Така беше порано и функционираше“, рече Фон дер Лајен на прес-конференција.
Според нашиот извор од дипломатски кругови во Брисел, новите буџетски правила за земјите што бараат членство, како што е Србија, значат дека тие повеќе нема да можат автоматски да очекуваат средства, туку ќе мора да покажат конкретни реформи (судство, јавна администрација, борба против корупцијата итн.) за да добијат помош. Ова значи дека тие ќе мора да спроведат сериозна институционална реформа што вклучува:
· Подготовка на државниот апарат за пишување и спроведување национални планови моделирани според членовите;
· Фокус на специфични реформи, не само почитување на законите, туку и имплементација во пракса;
· Поголема вклученост на локалните и регионалните власти во планирањето, бидејќи ЕУ сè повеќе бара ефикасност на терен.
„За да поедноставиме, парите одат кај оние кои покажуваат волја и капацитет за реформи. За Србија, ова значи дека патот до членство повеќе не е само за правно и политичко усогласување, туку и за сериозна институционална подготовка за конкретно управување со средствата“, ни рече изворот.
