2025 година беше тешка и за климатската политика и за планетата која продолжува да се загрева. Климатските промени станаа невозможно да се игнорираат, а истовремено политичките одговори останаа слаби и неусогласени. Euronews прави осврт на една година исполнета со рекордни температури, катастрофи и пропуштени шанси.
Единаесетте најтопли години во историјата
Светската метеоролошка организација соопшти дека последните 11 години се најтоплите откако постојат мерења, а 2025 година најверојатно ќе биде втора или трета најтопла досега. Според податоците на Copernicus, последните три години ја надминале границата од 1,5°C над прединдустриското ниво, поставена со Парискиот договор. Главна причина за тоа се рекордните концентрации на стакленички гасови, создадени од согорување фосилни горива, уништување шуми и индустриско земјоделство.
Трамп и повлекувањето од Парискиот договор
Годината започна со враќањето на Доналд Трамп во Белата куќа и ново повлекување на САД од Парискиот климатски договор. Во септември, Трамп дополнително ја разгоре јавноста со изјавата пред Обединетите нации дека обновливите извори на енергија се „шега“ и дека климатските промени се „најголемата измама во историјата“. Тој ја укина и забраната за извоз на течен природен гас (LNG), по што американскиот извоз нагло порасна, иако емисиите од LNG се повисоки дури и од оние на јагленот.
Кина и Европа – различни патишта
Додека САД назадуваа, Кина направи одредени чекори напред. Иако сè уште е најголемиот светски загадувач, нејзините емисии на CO₂ беа стабилни или во пад во последните 18 месеци, благодарение на растот на обновливите извори. Во Европската унија, климатската политика беше контрадикторна – од една страна беше усвоена цел за намалување на емисиите за 90% до 2040 година, а од друга страна беа ублажени плановите за забрана на возилата со внатрешно согорување од 2035 година. Еколошките организации остро ја критикуваа оваа политика како чекор наназад.
COP30 – разочарување со мали исклучоци
Климатскиот самит COP30 во Бразил донесе мал напредок. Иако беше поотворен за граѓанските организации, Climate Action Tracker го оцени како „разочарувачки“, со мал или никаков напредок во ограничувањето на глобалното затоплување. Проекциите покажуваат дека светот се движи кон пораст од 2,6°C до 2100 година.
Топење на мразот и раст на морето
Додека политиката стагнираше, климатските промени забрзано напредуваа. Истражувањата покажаа дека светот влегува во период на „врвно исчезнување на глечерите“. Венецуела ги загуби своите последни глечери, а до 2100 година Централна Европа ќе задржи само 3% од денешните. Колапсот на глечер во Швајцарија го уништи селото Блатен, предупредувајќи на нови ризици.
Закана од климатски пресврти
Научниците предупредија и на можен колапс на Атлантската меридионална циркулација (AMOC), што би можело драстично да го разлади северна Европа. Во Антарктикот, истражувањата покажаа дека ледените плочи се дестабилизираат поради потопла морска вода, а во Гренланд топењето траеше рекордно долго, придонесувајќи за забрзан пораст на нивото на морето.
Катастрофи низ целиот свет
2025 година беше обележана со поплави, лизгања на земјиште, урагани и пожари. Европа забележа рекордни емисии од шумски пожари, додека температурните рекорди беа урнати во Финска, Турција, Иран, Ирак, Кина и Јапонија. Во Блискиот Исток, долготрајната суша доведе до сериозни водни кризи.
Што носи 2026 година?
Прогнозите за 2026 година укажуваат дека таа ќе биде меѓу четирите најтопли години во историјата. Очекувањата се насочени и кон меѓународната конференција за „праведна транзиција од фосилни горива“, која ќе се одржи во Колумбија во април, со надеж дека конечно ќе донесе посериозни климатски политики.
