Како и зошто е воведено летното сметање на времето?
Токму поради желбата за дополнителен час дневна светлина во вечерните часови, летното сметање на времето првпат било воведено во Германија за време на Првата светска војна. Брзо се проширило на остатокот од Европа и повторно било воведено за време на Втората светска војна, а потоа привремено беше укинато. Но, по нафтената криза во 1970-те години, било повторно воведено како мерка за заштеда на енергија.
Од тогаш, Европа ги поместува часовниците два пати годишно, но прашањето за оправданоста на оваа практика се поставува сè почесто.
Зошто летното сметање на времето е контроверзно?
Поддржувачите на летното сметање на времето нагласуваат дека дава предност за повеќе светлина во вечерните часови, додека противниците предупредуваат на негативните последици по здравјето и економијата. Истражувањата покажуваат дека промената на времето може да го наруши човечкиот биоритам, да ја намали продуктивноста и да го зголеми бројот на сообраќајни несреќи непосредно по поместувањето на часовниците.
Во 2018 година, Европската унија организираше отворена консултација меѓу тогашните 28 членки (пред излегувањето на Велика Британија), во која скоро 4 милиони граѓани се изјаснија за укинување на летното сметање на времето. Европскиот парламент следната година го поддржа предлогот за негово укинување, но планот наиде на отпор од некои држави членки и од тогаш е оставен на страна.
Иднината на летното сметање на времето во Европа
Полска, која претседава со Советот на ЕУ до јули, планира повторно да го покрене ова прашање, иако постои отпор во тековната 27-члена Унија.
„Планираме неформално да ги консултираме државите членки за да процениме дали е сè уште можно да се спроведе оваа реформа“, изјавиле од полското претседателство. „Како што времето истекува, ќе го искористиме за внимателно проценување на ситуацијата.“
Противниците на укинувањето на летното сметање на времето тврдат дека фокусирањето на оваа реформа е губење време, имајќи ги предвид поголемите предизвици со кои се соочува ЕУ, како што е војната во Украина и можниот трговски конфликт со САД.
Меѓутоа, неколку земји веќе одлучиле да ја укинат оваа пракса. Според податоци на Pew Research Center, во последните десет години летното сметање на времето го укинале Азербејџан, Иран, Русија, Сирија, Турција и Уругвај. Во светот, оваа пракса денес се применува само во една третина од државите, најчесто во Европа.
Египет, на пример, го укинал летното сметање на времето во 2014 година, но повторно го вовел во 2023 година за да ја намали потрошувачката на енергија. Овие примери покажуваат дека прашањето за летното сметање на времето останува комплексно и дека за неговата судбина во Европа ќе одлучуваат и политички и економски фактори.
