Неколку дена владееше неизвесност во хрватската дијаспора, особено меѓу младите кои живеат во странство и имаат двојно државјанство, откако Министерството за одбрана на Република Хрватска (МОРХ) најави враќање на обврзниот воен рок.
Првично, МОРХ соопшти дека сите хрватски државјани постари од 18 години се сметаат за војни обврзници според новиот Закон за одбрана, а дека во текот на 2026 година ќе биде повикана „нулта генерација“ млади мажи со наполнети 19 години.
Сепак, според најновите информации објавени од Јутарњи лист, државјаните кои немаат живеалиште во Хрватска нема да добијат повик за служење војска. Тоа значи дека Хрватите од дијаспората, како и државјаните во Босна и Херцеговина, нема да бидат задолжени да служат воен рок, освен ако не се пријават доброволно.
Ова решение е условено од законите на Босна и Херцеговина, според кои на државјаните со живеалиште во БиХ — вклучително и оние со двојно државјанство — им е забрането да служат во туѓи вооружени сили. Хрват со двојно државјанство кој би се пријавил во хрватската војска би ризикувал губење на државјанството на БиХ.
Во земјите со бројна хрватска дијаспора — како Германија, Австрија, Ирска, Шведска, Канада или САД — служењето во странска војска не е казниво, но некои држави, како САД и Австрија, предвидуваат губење на државјанството доколку лицето стане професионален воен кадар во странство.
Иако обврската за пријава во војна евиденција останува формално на сила, Министерството за одбрана нема да ги проверува тие податоци. Најважен критериум за повик останува живеалиштето во земјата.
Анкета на Index.hr спроведена меѓу млади Хрвати од Германија и Шведска (на возраст од 16 до 26 години) покажува дека ентузијазмот за служење војска е речиси непостоечки.
„Нема шанси да служам војска во Хрватска. Ако морам некаде, подобро во Бундесвер“, вели Лука (16), роден и пораснат во Германија.
Фран (19), кој со семејството живее во Шведска, додава: „Не сакам да служам војска во ниедна земја. Тоа не значи дека не ја сакам Хрватска — само не гледам ништо позитивно во вооружените сили на НАТО. Не сакам да бидам дел од конфликти далеку од мојот дом.“
Од Шведска се јавува и Патрик (18), кој вели: „Горд сум што сум Хрват и ја ценам татковината. Но ако морам да служам, би го направил тоа во Шведска. Таа држава им овозможува на граѓаните слобода и достоинство. Обврзниот воен рок ја ограничува мојата слобода да одлучувам за сопствената иднина.“
Друг млад соговорник, Даниел (25), категорично додава: „Немам намера да служам војска — особено не во Хрватска. Ако ме принудат, ќе изберам цивилна служба.“
