Според индексот на Европската унија за дигитална економија и општество (DESI), помалку од 60% од Европејците имаат барем основни дигитални вештини, а помалку од 30% имаат надосновни. Состојбата е особено алармантна кај повозрасната популација (55–74 години), каде што помалку од 40% имаат основни дигитални вештини, а само 15% надосновни.
Со пораст на нови технологии и зголемени измами преку интернет и телефон, ниското ниво на дигитални вештини е сериозен проблем. Тоа ја успорува дигиталната трансформација на ЕУ, ја одржува бирократијата врзана за хартија и ги прави граѓаните поподложни на измами.
DESI индексот и напредокот во дигиталната писменост
DESI го мери напредокот на земјите-членки на ЕУ во дигиталното описменување од 2022 година. И покрај различните критики, индексот останува еден од ретките начини за следење на реалната состојба.
Според најновите податоци: Унгарија: +9.8%, Чешка: +9.42%, Естонија: +6.24% и Белгија: +5.16%
Поголемиот дел од останатите земји бележат зголемување под 5%, додека некои дури имаат пад, како Летонија (−5.46%), Хрватска (−4.42%) и Словачка (−3.87%).
Просекот на ЕУ е само +1.64%.
Напредни дигитални вештини: Чешка, Естонија, Финска предничаат
Овие вештини се клучни за амбициите на ЕУ во областа на вештачката интелигенција. Според DESI 2025: Чешка: +11.42%, Естонија: +7.16%, Унгарија: +6.59% и Финска: +5.50%
ЕУ просекот е само +0.86%. Во некои земји има дури и назадување: Летонија (−7.24%), Хрватска (−6.18%), Луксембург (−3.95%).
Сениорите во Европа се дигитално ранливи
Само 40% од Европејците на возраст 55–74 години имаат основни дигитални вештини. Земји како Холандија (70%) и Финска (60%) се далеку пред Полска, Кипар, Бугарија и Романија, каде помалку од 20% имаат такви вештини.
Белгија бележи најголем напредок кај сениорите: +10.5%, потоа Чешка (+9.66%), Унгарија (+9.3%) и Естонија (+6.76%). Но, некаде состојбата се влошува: Ирска −8.09%, Словенија −5.85%.
Што следува: Плановите на ЕУ за дигитална писменост до 2030
ЕУ признава дека напредокот е недоволен и предупредува дека без промени, до 2030 година ќе се достигне само 60% граѓани со основни дигитални вештини – далеку од целта од 80%.
Во Третиот извештај за дигиталната деценија, ЕУ презентира неколку мерки: Нов пакет за вештини (март 2025) со фокус на дигитални компетенции. План за основни вештини и “Сојуз за вештини”. Патоказ до 2030 за дигитално образование. Национални инвестиции од над 24 милијарди евра во дигитални вештини и поддршка за академии за дигитални вештини и учење во текот на целиот живот.
Учење од најдобрите: Холандија, Финска и Естонија
Овие земји се истакнуваат по тоа што предвидуваат идни потреби и навремено реагираат, обезбедуваат квалитетно корисничко искуство преку онлајн платформи и се фокусираат на обука за возрасни и работат на голем обем.
Естонија веќе има програма за AI вештини за ученици и наставници („AI Leap 2025“), која веќе опфаќа 12% од учениците, со планови да стигне до 25% во 2026.
Холандија, водечка во сите дигитални индикатори, порано имаше STAP буџет за индивидуално учење, а сега фокусот е на вештини за вештачка интелигенција преку националниот фонд за раст.
Финска креираше заедничка дигитална платформа Opin.fi со 37 високообразовни институции и нуди обука за дигитална поддршка преку Државната агенција за податоци и население.
